دکتر ابراهیم جعفری
فرهنگی
دکتر ابراهیم جعفری
فرهنگیگفته ها و نوشته ها . آشکار و پنهان جهان فوتبال
گفته ها و نوشته ها
آشکار و پنهان جهان فوتبال
سه شنبه ۳ مهر ۱۳۹۷ - روزنامه اطلاعات
«فوتبال؛ بازی ساده، شناخت پیچیده»؛ این عنوانی است که در صفحه گزارش روزنامه اطلاعات ۱۴ شهریور ۹۷، چاپ شده و گزارشگر آن کوشیده است که دلایل این تناقض ساده و در عین حال پیچیده بودن را بیابد و در این خصوص از ساده و در دسترس همگان بودن فوتبال که برای این دسترسی لازم نیست تشریفات خاصی به اجرا در آید تا پیچیده بودن آن، که در چه صحنه‌هایی و بوسیله چه قدرت‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و «قیصر می‌سازد که به اسطوره‌های تاریخ کشورشان بدل می‌شود» و یا نقشی که در جهت‌دادن به روحیه و افکار مردم و به‌ویژه جوانان، ایفا می‌کند، سخن بگوید.
گزارشگر برای اینکه بهتر و بیشتر بتوان به فوتبال و تأثیرات آن در میان جوامع پی برد، از صاحب‌نظرانی کمک گرفته است. اما آنان در تحلیل‌‌های‌شان جنبه‌هایی از نتایج مسابقات را که بر روحیه بینندگان بیشتر اثر می‌گذارند، مورد توجه قرار داده‌اند، در صورتی که باید به اهداف برنامه‌ریزان و گردانندگان این مسابقات بزرگ ملی و یا بین‌المللی نیز توجه کرد که اگر می‌گویند «جام‌جهانی فوتبال یک فستیوالر جشنواره خارق‌‌العاده است که نظیرش وجود ندارد، هیجان جام‌جهانی فوتبال با هیچ تورنمنتی (گردش‌جمعی) قابل مقایسه نیست و اتفاقات‌‌اش تا مدت‌ها در ذهن علاقه‌مندان پابرجاست، و برای کشورها میدان نمایش غرور و افتخار است»، این را نیز بگویند که این مسابقات چه خدمتی به زندگی توده‌های میلیونی و میلیاردی کشورهای محروم و عقب‌مانده انجام داده است؟
روشن است که برنامه‌ریزان این مسابقات اصولاً به اینکه توده‌های محروم چگونه روزگار می‌گذرانند، توجهی ندارند. آنان به نقشی که مسابقات فوتبال و نظیر آن مانند بوکس در تخدیر افکار عمومی ایفا می‌کنند، نمی‌اندیشند. برنامه‌ریزان این مسابقات چه بخواهند و چه نخواهند، این مسابقات و نتایجشان در خدمت افراد، شرکت‌ها و دولت‌هایی است که موجب عقب‌ماندگی و دربه‌دری توده‌های میلیاردی جهان عقب‌مانده‌اند. آری، «این‌گونه تحلیل‌ها که در اهداف دست‌اندرکاران چنین پدیده‌هایی مورد توجه قرار می‌گیرد، نمی‌تواند آن‌چنان‌‌که باید به دل مردم بنشیند و به آنها فایده برساند، چون اگر بررسی این قسمت از پدیده‌هایی مانند فوتبال برجسته شود، آن‌وقت خواهیم دید که این برنامه‌ها و مسابقات کاملاً به‌وسیله اداره‌کنندگان جهان، یعنی نظام سرمایه‌داری زیاده‌خواه و استعمارگر تهیه می‌شوند و به‌اجرا درمی‌آیند. نظامی که امروز بر جهان مسلط است، پیوسته در تلاش به اجرا در آوردن هدف اصلی خود است که جریان بی‌وقفه مواد اولیه زندگی بشر از کشورهای پیرامونی به کشورهای پیشرفته صنعتی و آن هم به قیمت ثمن بخس (بسیار ارزان) ادامه یابد.
آنان هیچ‌گاه فراموش نمی‌کنند که آگاهان مردمی جوامع عقب‌مانده دائماً در تلاشند به توده‌ها تفهیم کنند که چگونه دارائی‌ها و هستی‌های‌‌شان به‌وسیله دولت‌های قدرتمند و پیشرفته غارت می‌شود و آنها را در عقب‌ماندگی و تنگدستی نگه می‌دارد، بنابراین برنامه‌هایی برای بی‌خبر‌ماندن توده‌ها پیش‌بینی می‌کنند و به اجرا در می‌آورند که پیوسته سرگرم و در یک عالم بی‌خبری و هیجان روزگار بگذرانند و اصولاً شرایط و بسترهایی را که برای بی‌خبر‌بودشان فراهم شده است و شرایطی که موجب عقب‌ماندگی و محرومیت‌شان است، در برابر عقل و دیدگان‌شان ظاهر نشود.
اما تأثیر این‌گونه سرگرمی‌ها در روحیه مردم، چه مردم زحمتکش کشورهای در حال توسعه و چه مردم کشورهای پیشرفته همان‌طور که گفته شد، تأثیری تخدیر‌کننده و خلاف منافع اساسی و هستی و زندگی آنهاست، در صورتی که امروز برای ما مردم جهان سوم پدیده‌ها و برنامه‌هایی مفید است که ما را از این عقب‌ماندگی برهاندو موجب رونق فناوری و صنعت و اشتغال باشد که خانواده‌ها واقعاً از زندگی خود راضی باشند و با خوشحالی و شادمانی واقعی روزگار بگذرانند، نه آنکه به راه‌هایی کشیده شوند که ندانند چرا با همة زحمتی که می‌کشند و رنجی که می‌برند، پیوسته حسرت یک زندگی بی‌دغدغه در دلشان مانده است.
نمی‌خواهم بیش از این در این‌گونه امور که ظاهراًٌ عده‌ای را سرگرم می‌سازد بحث کنم، اما امیدوارم که نویسندگان و روزنامه‌نگارانی که دردهای مردم و کشورشان را دارند، در برابر انتقادهایی که از روی دلسوزی و برای بالابردن اطلاعات و آگاهی‌هایی که توده‌های زحمتکش به آنها دسترسی ندارند، انجام می‌شود، بیشتر سعة صدر به خرج دهند و از درج آنها در رسانه‌های خود دریغ نکنند!
بار دیگر تأکید می‌کنیم که با وجود همه کاستی‌ها در این‌گونه نوشتارها، باز هم باید قدر تحلیل‌های این‌چنینی را دانست که لااقل آنچه از خاطر ما رفته است، موجب می‌شود که بدانیم کشورهای پیشرفته در چه وضعی هستند و ما در چه وضع٫
ضمناً توجه خوانندگان عزیز و همین‌طور محققان و دلسوزان کشور را به مطالعه
مقالاتی که در کتاب «جلوه‌هایی از برخورد عقاید و آراء» نوشته همین قلم (۳ مقاله مفصل تحت‌عنوان فوتبال، سیاست جهانی و مطبوعات و مقاله مرگ بر این فوتبال یا مرگ بر این اموال) جلب می‌کنم که به نظر می‌رسد تمامی جوانب موجودیت، اهداف، تأثیرات مثبت یا منفی آن برای مردم گفته شده و مورد بررسی قرار گرفته است، و در پایان ،شعری که از کتاب یاد شده است: زینهار تا سراب نگیری به جای آب
ای رهرو غریب در این وادی عذاب!
حیدرعلی شاه‌حسینی
© روزنامه اطلاعات
اشاره
این یادداشت نقدی بر مقاله اینجانب ( یک قدم مانده تا رویا - روایتی دیگر از جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ روسیه ) است که به صورت گزارش در روزنامه اطلاعات توسط آقای علی درویشی تنظیم شده بود. از آنجا که باید از هر گونه نقد استقبال کنیم ، ضروری است که در سایت فاخر و مردمی آخاله نیز انعکاس یابد. اینجانب ضمن تشکر فراوان از جناب آقای حیدر علی شاه حسینی ( نویسنده مقاله ) ، از دوستان و علاقه مندان تقاضا می کنم با نقدهای مشفقانه از مقاله های بنده در سایت آخاله ، به پویایی و باروری آن ها بیفزایند و در این زمینه فرهنگ سازی کنند.
ابراهیم جعفری