پیوند سنت ومدرنیته دراقامتگاه های بوم گردی روستایی

   امروز اگر در فضای شهری کمی قدم بزنیم و چشم بگردانیم، چیزی جز ماشین و ساختمان و مبلمان های شهری خشن و زمخت نمی بینیم. انسانی که سرشتش از طبیعت است، در بین زندگی شلوغ و ماشینی شهری جایی برای احساس غریزی لمس طبیعت ندارد و این شاید آغاز فاجعه ای خاموش است که آرام و بی صدا در بطن جامعه شهری نفوذ کرده و مولد انواع بیماری های روحی و جسمی و خشم پنهان جامعه می باشد.

                          

درعصر کنونی، کشورهای توسعه یافته به دنبال آگاهی مردم و آموزش آنان برای زندگی ساده و طبیعی هستند؛ چرا که جامعه سالم با انسان هایی که از لحاظ روحی شاد و امیدوار می باشند، معنا پیدا کرده،  و به توسعه پایدار می رسد. خانه ها، هتل ها، فست فودها و رستوران های مجلل امروزی  راحتی و آسایش را به ارمغان آورده  و در روزمره این زندگی ماشینی همه چیز به  راحت ترین شکل ممکن در دسترس ماست ؛ اما با وجود برخورداری از این مواهب، مردم شهرها احساس سرخوشی و آرامش ندارند.  شاید دلیل آن گم شدن حس های خوب در میان این همه لوکس گرایی ها باشد. ماشینی بودن درهمه موارد موجب سلب آرامش از زندگی بشرشده است. انسان از طبیعت بوده و به طور غریزی وابسته به آن می باشد ؛ بنابرین یک شاخه گل یا درختی سرسبزو یا صدای آب جویباری، دلش را جلا می دهد و به همین دلیل است که مردم به طبیعت رو آورده و به گردشگری روستایی گرایش پیدا کرده اند.

 به عبارت دیگر در زمانه ای که شهرنشینان ؛ بخصوص در تهران و مراکز استان ها با پیامدهای دشوار دنیای مدرن نظیر آلودگی های زیست محیطی،  افسردگی،  تنهایی و ... دست به گریبان هستند،  گردشگری روستایی مرهمی نیرومند بر آلام  و دردهای روحی، روانی آنان به  شمار می رود؛ زیرا از طریق پیوند با طبیعت آرامشی وصف ناپذیر وجود انسان ها را تسخیر می کند. گردشگری روستایی به تمام فعالیت ها و خدماتی گفته می شود که توسط دولت و مردم  برای تفریح و استراحت گردشگران به نواحی روستایی ارائه می شود. در این نوع گردشگری می توان به فعالیت هایی نظیر دیدن مزارع روستایی، گشت و گذار در طبیعت، داد وستد با روستائیان و ... اشاره نمود. 

            

  
 تاریخچه شکل گیری گردشگری روستایی به حدود 3 قرن پیش بازمی گردد؛ اما به طور مشخص در نیمه دوم قرن هیجدهم در انگلستان شکل گرفت و رواج یافت . در آن زمان شرکت در این فعالیت های تفریحی محدود به اقشار مرفه و برتر جامعه بود؛ اما همگام با توسعه حمل و نقل و سهولت جابجایی، تقاضای عمومی برای گردشگری روستایی افزایش یافت.
دراین راستا خانه های بوم گردی که در بافت های تاریخی مناطق روستایی کشور احداث شده اند، کانون هایی برای تعامل فرهنگی و فضایی برای گفتگوی گردشگران داخلی و خارجی با مردم روستا به وجود آورده اند که حاصل آن پیوند سنت و مدرنیته و ایجاد آرامش در میان شهروندان است.
  اقامتگاه های بوم گردی در ایران برای نخستین بار در مناطق کویری به راه افتادند و خانه پدری مازیار آل داوود ، یکی از فعالان گردشگری در خور و بیابانک یزد نخستین جایی بود که اوایل دهه 80 به عنوان اقامتگاهی روستایی شناخته شد.

                     

با وجود ظرفیت های تاریخی و طبیعی ایران، این نوع گردشگری و اقامت در خانه های روستایی که تفاوت زیادی با هتل های پر زرق و برق شهری دارند، هنوز در کشور ما تازه است؛ در حالی که دنیا از 25 سال پیش فعالیت هایی را برای راه اندازی کسب و کارهایی برآمده از هویت های بومی در جهت دستیابی به توسعه پایدار آغاز نموده و بوم گردی و اقامتگاه هایش سال هاست در کشورهای مختلف پا گرفته اند. البته در ایران نیز ازاوایل  دهه 90 برای توسعه  گردشگری، اقامتگاه های روستایی بیشتر شده ؛ به طوری که می توان شمارشان را بالغ  بر 700 خانه تخمین زد.
   خانه های بوم گردی اماکنی هستند که علاوه بر کارکرد اقامتی به معرفی فرهنگ منطقه ای که در آن واقع شده اند، می پردازند. در واقع گردشگرانی که اقامت در این مکان ها را آگاهانه انتخاب می کنند، به دنبال آن هستند تا زندگی روزمره ساکنان آن روستا یا منطقه را تجربه کنند ؛ از این رو درک تمایز بین این نوع امکان اقامتی با انواع دیگر مانند هتل های سنتی و میهمان پذیرها توسط گردشگران حائز اهمیت است. بدیهی است که صاحبان اقامتگاه های بوم گردی باید مأموریت خود را فراتر از ارائه خدمات اسکان بدانند؛ به عبارت دیگر با توجه به ماهیت خانه های بوم گردی ، ارتباط بین گردشگران و صاحبان اقامتگاه بیش ازآن که تجاری باشد ، رابطه میهمان و میزبان در فضایی صمیمی  شبیه به خانه است. به این ترتیب اشکال متنوع میهمان نوازی در مناطق مختلف کشورشامل آداب و رسوم، نوع پذیرایی، خوراک های محلی و ... از جاذبه های مهم این مکان ها می باشد. اگر بخواهیم نگاهی گذرا به ویژگی های اقامتگاه های بوم گردی داشته باشیم، می توان سه اصل زیر را مد نظر قرار داد:
1-  باید به لحاظ فیزیکی شکل و ساختار بومی و قدیمی آن منطقه را داشته باشد.
2-  خوراک ارائه شده در این گونه اقامتگاه ها باید کاملاً بومی و محلی باشد.
3-  در کنار اقامت باید برای گردش های کوتاه در محل برنامه ریزی کرد؛ زیرا هر منطقه ای با توجه به خصوصیات فرهنگی و اقلیمی جاذبه های منحصر به فرد خود را دارا می باشد.

 

یکی از مهم ترین کارکردهای اقامتگاه های بوم گردی کمک به گسترش بازار صنایع دستی است. در مناطقی که شاید صنایع دستی و آداب و رسوم شان رو به فراموشی است، ورود گردشگران به عنوان میهمانان اقامتگاه ها و اقبالی که به استفاده از صنایع روستایی دارند، زمینه را برای رونق اقتصاد محلی این جوامع فراهم می سازند. از سوی دیگر با استفاده از صنایع دستی ، بخشی از هویت فرهنگی و بومی هر منطقه در معرض دید میهمانان قرار می گیرد. بنابرین هر اقامتگاه به عنوان مکانی که گردشگران را از مناطق مختلف یک کشور وحتی سایر کشورها به سمت خود می کشاند، می تواند ویترینی برای نمایش وجه کاربردی صنایع دستی باشد؛ ویترینی که از آن تعبیر به خانواده ایرانی می شود؛ خانه ای که دست سازه های هنری و خلاقانه ایرانی آن را می سازند.

                                       

   خدای بزرگ را سپاسگزاریم که با همت مردم و مسئولان خوش فکر و آینده نگر اداره میراث فرهنگی گلپایگان طی سال های 1396 و 1397 اقامتگاه های بوم گردی سرای کربلایی فریدون در حسن حافظ با سرمایه گذاری جناب آقای دکتر کثیری ، اقامتگاه بوم گردی خانه پدری واقع در روستای سعید آباد با سرمایه گذاری جناب آقای دکتر حمید رضا سیفی ، اقامتگاه بوم گردی سیفی ها واقع در روستای سعیدآباد با سرمایه گذاری جناب آقای امیر سیفی ،

   

اقامتگاه بوم گردی عمو قدرت واقع در روستای غرقاب با سرمایه گذاری جناب آقای قدرت الله مجیدی

                        

                        

 و اقامتگاه بوم گردی عمارت شجاع نظام واقع در سررباطان که خانه ای تاریخی و مربوط به دوران قاجار بوده و در فهرست آثار ملی ثبت شده است،  با سرمایه گذاری جناب آقای مسعود مرادی افتتاح گردیده و به خواست خداوند متعال  در آینده نزدیک از اقامتگاه های جدید نظیر اقامتگاه بوم گردی ماه نشان در روستای وانشان با مدیریت جناب آقای ابراهیم حسینی و ... رونمایی خواهد شد. خوشبختانه اکثر روستاهای شهرستان ما از چنین استعدادی  برخوردار بوده و جا دارد که با سرمایه گذاری دولت و بخش خصوصی  در زمینه احداث این کلبه های آرامش،  صنعت بدون دود و دودکش یعنی گردشگری را در مناطق روستایی رونق و گسترش داد.
  وقتی تصویر گردشگران آلمانی، آفریقایی، بلژیکی، فرانسوی، هلندی،  و ... را در اقامتگاه های عموقدرت و ماه نشان و نیز بازدید آنان را از سنگ نگاره ها در کانال های تلگرامی و سایر رسانه های زادگاه مان مشاهده کردم،  بر خود بالیدم که جلوه ای از تمدن 7000 ساله گلپایگان در عصر " اطلاعات و ارتباطات " در حال آشکار شدن است. تاریخچه شهرستان ما گواه صادقی بر این مدعاست که ظرفیت های قابل توجهی برای اعلام هویت گلپایگان در سپهر " جهانی شدن " وجود دارد که فرهیختگان ما باید آستین همت بالا زنند و آن ها را شکوفا سازند.
سال ها دل طلب جام جم از ما می کرد
آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می کرد