آخاله پاتوق همشهریان

به نام آن که جان را فکرت آموخت
چراغ دل به نور جان بر افروخت

زفضلش هر دو عالم گشت روشن
زفیضش خاک آدم گشت گلشن

یازدهمین  سالگرد تاسیس سایت آخاله از گرد راه رسید و اکنون زمان آن فرارسیده است تا از منظر کارشناسی فعالیت های این  پاتوق دوست داشتنی را مورد ارزیابی  قرار دهیم.

ابتدا ذکر  این مطلب را ضروری می دانم که بر خلاف تصور عامه مردم در مورد پاتوق که شاید در نظر اول مکان آدم های بی خیال و سردرگم را تداعی کند، این واژگان در ادبیات جامعه شناسی فاخر و دارای برجستگی ویژه ای معادل حوزه عمومی (public sphere) است که در آن فضای گفت و گو شکل می گیرد.

برای  تبیین جایگاه رسانه های محلی از جمله اخاله در جامعه ، یکی از مفاهیم بنیادی مطرح در جهان امروز یعنی مشارکت  (partnership) را مورد اشاره قرار می دهم.

مشارکت  از مهم ترین مولفه های زندگی  در عصر حاضر به شمار می رود. اگر در زمان های گذشته ،منظور از مشارکت  ،کمک های جسمی و مالی به یک پروژه  بود،امروز مراد از آن ایده پردازی،ارائه نظرو فعال نمودن ذهن هابرای  پیشرفت و توسعه می باشد.

   حجم وسیع دانش و آگاهی انسان  معاصر سبک زندگی وی را تحت  تاثیر قرار داده و انگیزه  مشارکت آگاهانه  او را در  تحولات زندگی جدید فراهم آورده  است. در همین راستا سازمان ملل متحد در گزارش های توسعه انسانی خود  اعلام و تاکید می نماید : مشارکت مساله مهم عصر ماست.

   مشارکت به معنی حضور همه  مردم در تصمیم گیری های مختلف است که بر وجود آزادی بیان و حق اظهار نظر همه افراد جامعه در حوزه های گوناگون  استوار می باشد.    از سوی دیگر یکی از اساسی  ترین عوامل زمینه ساز مشارکت  های آگاهانه ،ارتباطات اعم از سنتی و مدرن می  باشد. به عبارت دیگر مشارکت و ارتباطات لازم و ملزوم یکدیگرند.    از  جمله کارکردهای ارتباطات در ایجاد یک جامعه مشارکتی  توسعه هویت فرهنگی اجتماع است که این مقصود در  جامعه ای مانند ایران که دارای تنوع فرهنگی است ، به وسیله رسانه های محلی امکان پذیر می گردد.

   رسانه های محلی از ظرفیت  و توانایی بالقوه به منظور  ایجاد تغییرات و تحرک در  جهت مشارکت و همبستگی اجتماعی برخوردارند ، زیرا فرهنگ  مشارکت را هم تولید می کنندو هم پرورش  می دهند و به ایفای نقش مهمی در خلق و ایجاد یک حوزه عمومی می پردازند.   علاوه بر آن توجه  به نیروهای مستعد بومی ،کمک  به حفظ فرهیختگان ،کمک به  حفظ وحدت و انسجام ملی و  نهایتاکمک به توسعه محلی از طریق ایجاد  بسیج عمومی و مشارکت اجتماعی از آثار رسانه های محلی محسوب می شود.

   از آنجا که آخرین  مرحله نظریه پردازی های ارتباطات  بر مخاطب محوری و جلب مشارکت های اجتماعی و عمومی پای می فشارد،رسانه های دیجیتال نظیر آخاله نسبت به سایر وسایل ارتباطی (محلی) دارای اثر بخشی ویژه ای هستند، زیرا در دنیای مجازی به مراتب آسان تر  و سریع تر مخاطب می تواند نسبت به یک موضوع واکنش نشان داده و بازخورد آن در اجتماع زود مشخص می گردد.

   از یاد نبریم که  مخاطب فعال و جستجوگر امروز  به همان میزان که دریافت  کننده اطلاعات است، تمایل به  بارگذاری مطالب و ارسال ایده های  خود در رسانه های اجتماعی دارد.  به عبارتی او فقط دانلود نمی کند، بلکه دوست دارد آپلود هم داشته باشد.

   رسانه های دیجیتال  قدرت مخاطب را نسبت به گذشته  به میزان قابل توجهی افزایش داده اند و فرصتی برای ایفای نقش و ابراز نظر و هویت او فراهم  ساخته اند که نتیجه آن پاتوقی برای گفت و گو ، خیر مشترک و خرد جمعی است  . منظور از گفت وگو روش دستیابی به حقیقت است . گفت و گو یعنی این که امکانی وجود داشته باشد که من بتوانم فهم دیگری را و نظر دیگری  را دریابم و نقد کنم وهمزمان  خود و آراء و عقایدم را در معرض فهم او قرار دهم تا یک برداشت مشترک حاصل گردد. بنابرین گفت و گو بیشتر به واژه دیالوگ نزدیک می گردد و به تنهایی سخن گفتن،طولانی حرف زدن،انحصار در کلام و متکلم  وحده شدن نیست.

    در این زمینه  تعبیر معروف سقراط راهگشاست که گفت و گو را مانند هنر قابلگی یعنی کمک به خلق یک مفهوم که عصاره خرد همگانی است،می داند. علاوه بر موارد فوق  اگرچه به لطف فن آوری های  نوین ارتباطی به تعبیر آقای مارشال مک لوهان در یک دهکده جهانی قرار گرفته ایم به گونه ای که جهانی شدن (globalization) سرنوشت همه ملت ها و جوامع می باشد،اما محلی شدن (localization) نیز روی دیگر سکه است.به همان میزان که  بشر رویکردی جهانی دارد،گرایش  های محلی نیز دارد. در سال  ۱۳۸۵ اینجانب با تجزیه و تحلیل مطالب سایت آخاله  و میزان  مراجعه مخاطبان داخل و خارج کشور ، به آمار شایان توجهی برخورد نمودم  که تایید کننده ادعای فوق است.

۶۸ درصد مخاطبان داخل ایران  و ۳۲درصد خارج از ایران بودند.  این اعداد (درصد ها) پیام روشنی  برای ما دارد وبه این مفهوم است که اگر  یکی از همشهریان ما مثلا در پاریس  ، نیویورک ، توکیو و ... تحصیل  یا زندگی می کند ومرز های وطن را در  نوردیده ، با جهان وسیع تری  تعامل دارد ، اما همین انسان  در نوروز ، شب یلدا ، شب  عاشورا ، نیمه شعبان و ... دل در هوای وطن  داشته و علاقه مند است که در جمع آشنایان و دوستان  باشد .

          سایت آخاله این فرصت را برای او فراهم ساخته که ازطریق ارتباط مجازی این خلا روحی و روانی را پرنموده ، تا حدودی خود را به ساحل آرامش برساند .

    آنچه طی ده سال گذشته از فعالیت سایت آخاله به ذهن متبادر می شود ، این است که تا کنون در بعد هویتی یعنی شناسایی استعداد  ها ، معرفی چهره های علمی ، ادبی ، هنری و مذهبی شهر ، درج خاطرات ، عکس های تاریخی،اشعار و گویش محلی و .. سنگ تمام گذارده و البته هنوز هم ظرفیت های فراوانی دارد.

   آمار بالای بازدید  کنندگان نشانگر همبستگی و الفت  مخاطبان با سایت است. دامنه  این انس به حدی است که  به عنوان مثال برخی از داوطلبان برای قبولی  در کنکور از طریق سایت از مردم التماس دعا دارند و ....   اما به نظر می رسد وقت آن فرارسیده تا این تریبون در رابطه با توسعه منطقه ای و محلی نقش موثرتری را بر دوش کشد. از این رو پیشنهاد می گردد:

الف – با طرح مسائل شهری(عمرانی،کشاورزی ،آموزشی ،صنعتی و...) و نظر خواهی از مردم (موافق و مخالف)،فضایی برای مشارکت و تضارب  افکار و اندیشه ها فراهم گردد تا هم فرهنگ نقد نهادیته شود و هم از ذخایر فکری و علمی شهروندان استفاده شود.   در این راستا جای  خالی گزارش و مصاحبه به عنوان دو ژانر (سبک) خبری در سایت آخاله به شدت احساس می شود. یک گزارش خوب که دربرگیرنده نقاط قوت و ضعف فرآیند پیشرفت یک طرح بوده، فرصت ها و  تهدیدها را نمایان سازد و از طریق مصاحبه با دست اندرکاران  افکار عمومی را حساس و فعال نماید، قادر است اهداف ذکر شده بالا را تحقق بخشد.بخصوص تهیه گزارش و انعکاس فعالیت های سازمان های غیر دولتی (NGO ها) و مردم نهاد در همه زمینه ها فضای دلپذیری  از خدمات داوطلبانه در جامعه به وجود می آورد.

  ب – علاوه بر آن توسعه روستایی گلپایگان و شناسایی استعداد های آن مناطق می تواند بخشی از فضای سایت آخاله را به خود اختصاص دهد. اگرچه  خوشبختانه روستاهایی نظیر وانشان ،کوچری و...وب لاگ هایی دارند،اما معرفی روستاها ،هنرهای خاص،چهره های فرهنگی وسایر ظرفیتها ی روستایی می تواند به تثبیت جایگاه روستا کمک کند.

     ج – شایسته است از دانشجویان رشته های علوم انسانی درمقاطع کارشناسی ارشد و دکترا بخصوص علوم ارتباطات دعوت به عمل آید تا با پژوهش  وتحقیق در قالب پایان نامه و رساله های تحصیلی فعالیتی عمیق در رابطه با نیازسنجی از مردم شهر وروستا و عوامل  موثردر نفوذ این رسانه میان انها شناسایی گردیده واز طریق بازنگری واصلاح رویه، تاثیر  آن  افزایش یابد.

    د – ضرب المثل معروف "نو که می آد به بازار -  کهنه می شه دل آزار" در عالم ارتباطات بی معنی است. صاحبنظران این رشته اعتقاد دارند  که وسایل ارتباطات جمعی ونوین هیچگاه رقیب هم نیستند که با حضور یکی ،دیگری نفی شود ، بلکه حبیب یکدیگرند به طوری که می توانند یک منظومه ارتباطی را سامان دهند.

     خوشبختانه روزنامه  محلی "صدای گلپایگان" ، "سایت آخاله" و سایر رسانه های محلی مکمل هم می باشند.بدیهی است که هر کدام می توانند فراخور استعداد خود یک نیاز ارتباطی را پوشش دهند.

    جان کلام این  که تعامل این دو رسانه می تواندموجب هم افزایی فرهنگی باشد و استفاده بهینه و مطلوب از ارتباطات را در کلیه اقشار فراگیر سازد.

    با عرض تبریک  به آقایان  محمود و توحید نیکنامی ، این پدر و پسر فرهیخته ،کوشا و نوآور که بانی و راه انداز سایت آخاله  و این خدمت بزرگ فرهنگی به همشهریان بودند و  آرزوی توفیق آنها در تداوم این حرکت شکوهمند ،

 امیدواریم این پاتوق  راهگشای توسعه پایدار و همه جانبه شهر و توانمند سازی همشهریان باشد.

                                      ما زنده به آنیم که آرام نگیریم   
                                      موجیم که آسودگی ما عدم ماست