سفر تلسکوپ "#جیمز_وب" به فضا

 این روزها « تلسکوپ جیمز وب » بر سر زبان هاست. تلسکوپ مزبور که طراحی و ساخت آن حدود ۳۰ سال طول کشید، قرار است روند پیدایش اولین ستاره‌ها، سیاه‌چاله‌ها و کهکشان‌ها را مُستند کرده و نوری بر پرسش‌های بنیادین حیات و کائنات بیاندازد.

 تلسکوپ فضایی جیمز وب یک رصدخانه فضایی با قابلیت بالا است که برای ایجاد تحول انقلابی در زمینه‌ ستاره شناسی؛ از شکل‌گیری ستاره‌ها و رصد اولین کهکشان‌های جهان گرفته تا ویژگی‌های منظومه‌های سیاره‌ای، طراحی شده است.

  پیش از جیمز وب ، تلسکوپ فضایی " هابل " سه دهه به منزله چشمان اخترشناسان بود و برای آنان نماهایی از کهکشان‌های دوردست و ماده تاریک و جهان باستانی را فراهم کرد؛ اما از زمان پرتاب آن در سال ۱۹۹۰ و آخرین به‌روزرسانی اش در سال ۲۰۰۹، حوزه‌های نجوم و فناوری هر دو تکامل یافته‌اند و با تغییرات چشمگیری مواجه شده‌اند.

 مطمئناً اکنون یک تلسکوپ فضایی بزرگ‌تر و قدرتمندتر از هابل مورد نیاز می باشد و این همان چیزی است که جیمز وب برای آن طراحی شده است. برای بسیاری از اخترشناسان، امیدواری زیادی وجود دارد که جیمز وب دانش ما را در مورد کیهان برای سال‌های طولانی در آینده گسترش دهد.

 تلسکوپ فضایی جیمز وب به نام شخصیتی به همین نام که دومین مدیر ناسا بود، نام‌ گذاری شده است. جیمز وب معمولاً با برنامه " آپولو " که انسان را برای اولین بار به ماه فرستاد، شناخته می‌شود.
 با این حال نام تلسکوپ جدید جنجال برانگیز شده است؛ چرا که سنت ناسا در نام‌گذاری ماموریت‌های علمی معمولا استفاده از نام دانشمندان است، نه شخصیت‌های مسئول و سیاسی؛ بنابراین ناسا در نامگذاری تلسکوپ جیمز وب سنت شکنی کرده است!

 اگرچه تلسکوپ جیمز وب توسط ناسا مدیریت می‌شود؛ اما این تکنولوژی حاصل یک پروژه علمی چند ملیتی است. آژانس فضایی اروپا شریک کلیدی در این پروژه است که پرتاب آن را به عنوان یک کمک بزرگ به ناسا انجام داد. همچنین اجزای سازنده این تلسکوپ محصول تعدادی سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف می‌ باشد؛ اما در نهایت توسط شرکت
 " نورثروپ گرومن " در جنوب کالیفرنیا مونتاژ شد.
  تلسکوپ جیمز وب که در ماه سپتامبر ۲۰۲۱ جنوب کالیفرنیا را ترک نمود، از کانال پاناما عبور کرد و به آخرین بندر زمینی مورد نظر خود که محل پرتاب در گویان فرانسه است، رسید. جیمز وب از آنجا سوار بر موشک
 " آریان۵" به فضا رفت.

 نگین انگشتری در جیمز وب ، آینه‌ی آن است. این آینه با عرض ۶.۵ متر، بزرگترین آینه‌ای است که تا به حال به فضا رفته است که با آینه ۲.۴ متری هابل فاصله قابل توجهی دارد. این آینه از ۱۸ بخش شش ضلعی، هر یک به اندازه یک میز بزرگ ساخته شده است. بیش از ۱۰۰ موتور زیر این آینه قرار دارند تا تنظیمات ظریف لازم را انجام دهند.

 ساخت این آینه چالشی باورنکردنی برای سازندگان جیمز وب بود؛ زیرا حتی کوچکترین نقص در آن می‌تواند به شدت توانایی‌های رصدی آن را مختل کند.
هابل بیشتر در نور مرئی رصد می‌کند؛ اما جیمز وب در طول موج‌های طولانی‌تر، عمدتاً در طیف مادون قرمز رصد می‌کند. دانشمندان امیدوارند که این قابلیت به تلسکوپ اجازه دهد تا به اجرام دورتر نگاه کند؛ چرا که نور این اجرام به طول موج‌های بلندتر منتقل می‌شوند.

 اکنون که جیمز وب پرتاب شده است، سپر خورشیدی آن در طول مسیر تا می‌گردد و در طول دو هفته آغازین پرواز، به مرور باز می‌شود تا مساحتی به اندازه‌ طول یک زمین تنیس را پوشش دهد.
 پیش بینی می شود این فرآیند حدود یک ماه به طول انجامد که ناسا آن را " ۲۹ روز روی لبه " نامیده است. در طی این مدت، جیمز وب به سمت جایگاه تعیین شده خود حرکت خواهد کرد.

  این تلسکوپ به گونه‌ای طراحی شده که دوردست‌هایی را در فضا که تا کنون قادر به دیدن آن ها نبوده‌ایم، ببیند. جیمز وب با انجام این مشاهدات در اعماق فضا قادر خواهد بود آغازهای اولیه جهان و کهکشان‌های آن را مطالعه کند. تحقیق پیرامون وجود حیات در سیارات دیگر و مطالعه سیارات نزدیک به زمین، مانند مریخ نیز از ماموریت های آن می باشد.
 پژوهشگر ایرانی دکتر آیرین شیوایی که در توسعه تلسکوپ‌ جیمز وب نقش به سزایی را ایفا کرده، می گوید: " دوربین های مادون قرمز این تلسکوپ به قدری قدرتمند و دقیق هستند که می توانند حضور یک زنبور را از فاصله ۲۴۰ هزار مایلی( فاصله بین زمین و ماه) تشخیص دهند ."

  جیمز وب این پتانسیل را دارد تا تمامی دانش ما را از نو بازنویسی کند؛ چرا که به طرز غیر قابل باوری دید و درک ما را از جهان تغییر خواهد داد. به واسطه این تلسکوپ فضایی قادر خواهیم بود چشم اندازی بهتر از جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، داشته باشیم.

 جیمز وب که شنبه ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱ ( ۴ دی) سفر رویایی خود را آغاز کرد، امید است دانش بشر را در مورد کیهان هرچه بیشتر گسترش دهد و مرزهای جدیدی را درنوردد.

.