کرسی نمادی از مدرنیته بومی ایران

مقاله ای خواندنی با عنوان " کرسی در تاریخ ایران " از دکتر سولماز قلی زاده  مدرس دانشگاه و تاریخ پژوه در روزنامه ایران دوشنبه ۹ دی ماه ۱۳۹۸ به چاپ رسیده که زمینه ها و خاستگاه به وجود آمدن کرسی را با توجه به اکوسیستم و زیست بوم کشور ما مورد کند وکاو قرار داده و کارکردهای آن را نیز به زیبایی تشریح نموده است. در ادامه با گزینش بخش هایی از این مقاله ، برداشت خود را از منظری ارتباطی مطرح خواهم نمود.

   کرسی قدمتی به اندازه پیدایش نخستین سازه ها و نشیمن گاه ها در ایران دارد؛ چرا که بعد از کشف آتش ، خانه سازی و ساخت و بافت وسایل اولیه زندگی ، این روش برای قشر متوسط و کم درآمد جامعه به صرفه بوده است.

  در میان مردم ایران نشستن دور کرسی فقط برای گرم شدن نبود ؛ بلکه اعضای خانواده از کوچک تا بزرگ‌، دوست و غریبه را دور هم جمع می کرد و مهرورزی و پیوندهای خانوادگی را تقویت می نمود. این تاثیر تا جایی بود که نشستن دور کرسی آدابی داشت ؛ به گونه ای که بزرگ تر ها در دورترین فاصله از درب اتاق و به معنایی در بالای اتاق و کودکان جایی پایین تر از اتاق می نشستند.

 با ورود هنر عکاسی در دوران قاجار ، تصاویری از ایرانیان آن دوره در کنار کرسی به جا مانده که حکایت از حضور ریشه دار این وسیله گرمابخش دارد. در عکس های
 #آنتوان_سوروگین پرکارترین عکاس دوران قاجار و #پدر_عکاسی_اجتماعی ایران ، عکسی از دو زن ایرانی نشسته زیر کرسی در زمان قاجار وجود دارد که از پیوند عمیق این وسیله با جامعه حکایت می کند.

 کرسی در روزگار کنونی علاوه بر گرمابخشی برای سلامتی ، فواید زیادی دارد که از آن جمله می توان به رفع کم خونی ، پاکسازی بدن ، تقویت حافظه ، درمان آرتروز و کاهش قند خون اشاره کرد ؛ زیرا پاها در زیر آن آرام آرام گرم می شوند و در این حالت مغز استخوان که کارش خون سازی است ، شروع به فعالیت می کند. زیر کرسی عروق گشادتر شده ، به مغز سریع تر خون می رسد ، همین طور گرمای پاها در بهبود درد زانو ، کمر درد و آرتروز نقش دارد. بنابراین بهتر است از طرف محافل علمی برای ترویج و نوسازی آن تلاش شود.

   یادش بخیر! روزها و به ویژه شب های زمستانی سال های دور را که وقتی در ساعات اولیه شب در میان برف و یخبندان و سوز و سرمای ناشی از آن ،  درب حیاط منزل توسط درکوب به صدا درمی آمد و بچه های کوچک خانه دوان دوان به سمت آن می رفتند و پس از مشاهده اقوام که معمولا یک چراغ دستی ( انگلیسی ) و یک چوب دستی برای دفاع در صورت حمله حیوان های وحشی و ...  همراه داشتند ، برق نشاط در سیمای شان جهیدن می گرفت و ... پس از ورود به اتاق ‌و استقبال از سوی بزرگان خانه دور کرسی می نشستند و خود را گرم می کردند. کرسی محل آرامش و  صمیمیت بود. صحبت ها در کنار چای و تنقلات و میوه آغاز می شد ؛ گل می گفتند و گل می شنیدند و در اغلب این ساعت های خوش ، صدای دلنشین رادیو با گل های جاویدان ، اخبار شبانگاهی ، داستان های شب و ... به این دورهمی های ساده و بی آلایش صفای مضاعف می داد. خاطره مطالعه جمعی و حل مسائل ریاضی ، فیزیک و ... در زیر کرسی را با دوستان در ایام تحصیل دبیرستان هرگز فراموش نمی کنم که از کرسی به منزله میز تحریر نیز بهره می گرفتیم.

  می توان گفت کرسی از منظر ارتباطات اجتماعی یک #حوزه_عمومی بود که هر کسی را به سخن گفتن وامی داشت و آرامشی دلپذیر ایجاد می کرد. متاسفانه با تغییر #سبک_زندگی اگر چه آسایش به مراتب بیشتر شد ؛ اما تا حد زیادی #آرامش از میان مردم رخت بربست . بی جهت نیست که #پست_مدرن ها پس از سر خوردگی های فراوان از دستاوردهای مدرنیته خطاب به مدرن ها می گویند : " از طلا گشتن پشیمان گشته ایم ، مرحمت فرموده ما را مس کنید " ؛  یعنی این که از این همه رفاه که تنها آسایش را به همراه داشته و دلخوشی و شادی درون را از ما گرفته ، به ستوه آمده ایم. اما کاش رهنمود #یورگن_هابرماس " اندیشمند شهیرآلمانی را جامه عمل بپوشانیم و دوباره در جهت احیاء عرصه های عمومی که تضمینی برای اجرای پروژه کامل #مدرنیته است ، گام برداریم. فراموش نکنیم که بازگشت به گذشته امکان پذیر نیست ؛ اما می توان با نوسازی آیین ها و رسم های زیبای گذشته که ارمغان آن #همدلی و پیوند مستحکم قلب هاست ، #میراث_معنوی خود را پاس داریم. با توجه به مطالب بالا می توان از کرسی به عنوان #مدرنیته_بومی  یاد کرد.