یک سبد گل خنده _* به مناسبت انتشار دیوان اشعار استاد طالب گلپایگانی*_ گ

* #یک_سبد_گل_خنده* 

 _* به مناسبت انتشار دیوان اشعار استاد طالب گلپایگانی*_ 

  ابراهیم جعفری

 دهکده جهانی

@dehkade_jahan

 _هزل من هزل نیست، تعلیم است_ 

 _بیت من بیت نیست، اقلیم است_ 

 _شکر گویم که نزد اهل هنر_ 

 _هزل ام از جد دیگران خوش تر_ 

                                   « _سنایی_ »

 خدای بزرگ را سپاسگزاریم که با همت بلند شاعر چیره دست زادگاه مان جناب آقای *ابوالقاسم طالبی* و کمک موثر خیران فرهنگی دیوان اشعار طنز ایشان با عنوان *«یک سبد گل سرخ»* به زیور طبع آراسته شد و چاپ اول آن با *۱۰۰۰ شمارگان* در دسترس علاقه مندان قرار گرفت.

شاید بهترین تعریف از واژه *طنز* ، عنوان کتابی نایاب از زنده یاد احمد شاملو با عنوان " *تلخند* " باشد. در ترکیب این واژه هم تلخی وجود دارد و هم نکته مثبتی چون خنده؛ گویی اگر مطلبی طنزآلود بر این معیار قرار نگیرد، از طنز فاصله گرفته است.

تلخند یا همان طنز، باعث می شود که شما چیزی را به یاد آورید و اگرچه به ظاهر لبخند بر لبان تان نشسته، اما قلب تان در مرز شکستن قرار گیرد.

 بدون تردید بخش مهمی از آثار ادبی منثور و منظوم فارسی در حیطه طنز تعریف و طبقه بندی شده است. از طنز اجتماعی و انتقادی عریان *عبید زاکانی* تا طنز ظریف و موثر *سعدی* و کنایات طنزآلود *حافظ* که اوج سخنوری و بلاغت در بیان است. 

ایرانیان به طنز پردازی و قوه لطیفه سازی و موقعیت پردازی برای خنده شهره هستند. شاید هیچ قومی را هم در این عرصه به رقابت و هماوردی نمی پذیرند. داوری در باره میراث طنز فاخر و آثاری که یکسره ویژه طنز و فکاهه نوشته شده باشد،‌ در تاریخ ادب و فرهنگ ایران چندان دشوار نیست.

آثاری همچون کتاب های *عبید زاکانی* که گنجینه طنز اجتماعی و نقد باورها و خرافات و مناسبات ناهنجار و حتی ستم و نابرابری های طبقاتی است، بدون تردید یگانه و بی مانند است. 

  تلطیف زندگی و روابط خشن  میان عامه مردم، گسترش شادمانی و سهل گیری و ظرفیت افزایی و امکان طرح مباحثی که در عرف و قانون، خطوط قرمز و تابو به شمار می رود و از همه مهم تر تخلیه فشارهای روحی، روانی، سیاسی و فرهنگی از طریق طنز، چونان گریزگاهی است که فشارهای فراتر از تحمل را دور ساخته و اجازه تنفس در هوایی دیگر می دهد.

طنز اجتماعی و نقد سیاسی، تیغ پنهان محرومان و عامه مردم است که به زبان مشترک ملت بدل می شود. نسل های متمادی این سلاح پنهان را حفظ نموده و سینه به سینه منتقل کرده اند. آموزگار مردم و شاگرد این مدرسه نیز خودشان هستند؛ بنابراین کارکرد طنز در جامعه *"روشنگری"* است.

بدیهی است که هرچه حکومت ها به طرف آزاداندیشی حرکت کنند، فضای طنز پردازی منطقی تر خواهد بود و هرچه به سوی انسداد متمایل شوند، طنز را محدودتر و پیچیده تر می کنند. با این حال طنز از چنان قابلیتی برخوردار است که در حالت انسداد نیز سخن می گوید. 

 طنز با بیان اشکالات و آسیب های اجتماعی، بیش از آن که افراد جامعه را بخنداند، راه را برای *تفکر* باز می کند. وقتی *چارلی چاپلین* در فیلم *"عصر جدید"* ، *الیناسیون* ( _از خود بیگانگی_ ) را موضوع طنز و نقد قرار داد، به هیچ وجه به دنبال تقبیح *مدرنیته* یا کنارگذاری آن نبود، ‌بلکه تنها می کوشید نشان دهد که مدرنیته چگونه می تواند انسان ها را بی هویت کند و از سوی دیگر چارلی چاپلین با ظرافت منحصر به فرد خود به مخاطب گوشزد می کند که اگرچه تکنولوژی برای بشر آسایش ایجاد می کند، اما دریغ که ماشینی شدن، آرامش را از او سلب می نماید.

 * بدیهی است که طنز در قالب شعر به دلیل  مانوس بودن  مردم ما با آن، نسبت به سایر سبک ها  تاثیر بیشتری بر هشیار سازی مردم  و فراگیر ساختن فرهنگ نقد در جامعه و مرزبندی با تخریب دارد.* 

 ضمن تبریک صمیمانه به آقای طالبی که از چند سال پیش تا کنون دغدغه انتشار این مجموعه را داشتند، خاطرنشان می سازم به خاطر لطفی که به بنده دارند، قرار شد مقاله ای از اینجانب با عنوان *« طنز و تحولات اجتماعی»* در مقدمه کتاب آورده شود که متاسفانه به صورت ناقص و فقط فراز آخر آن چاپ شده است. خوشبختانه متن کامل این مقاله در *سایت آخاله* در دسترس علاقه مندان می باشد. امیدوارم در چاپ های بعدی این نقیصه برطرف گردد.

در آستانه نوروز و فرارسیدن سال ۱۴۰۳، یکی از اشعار طنزگونه ایشان را با عنوان *«عید و گرانی»* تقدیم علاقه مندان می کنم.

 *عید نوروز آمد و دل های ما شادان نشد* 

 *پسته خندان شد ولی لب های ما خندان نشد* 

 *زندگانی تلخ گشته زیر بار خرج و برج* 

 *عمر ما پایان گرفت و جنس ها ارزان نشد* 

 *بس که جنگیدیم ما با مشکلات زندگی* 

 *جان به لب آمد ولیکن مشکلی آسان نشد* 

 *اغنیا با زعفران، مرغ و فسنجان می خورند* 

 *تخم مرغی هم به خوان ما شبی مهمان نشد* 

 *از فشار زندگی جان ها به لب آمد ولی* 

 *نوبت ترتیل الرحمن ما عنوان نشد* 

 *رانت خواران زانتیا و میتسوبیشی می خرند* 

 *قسمت(طالب) ژیان یا چرخ یک پیکان نشد*