استاد محمد ابراهیم باستانی پاریزی صیاد بزرگ لحظه های تاریخ

* استاد محمد ابراهیم باستانی پاریزی صیاد بزرگ لحظه های تاریخ* 

 * به مناسبت یازدهمین سالگرد درگذشت این چهره فرزانه و نامدار ایران* _( ۵ فروردین ۱۳۹۳ )_ 

 _ ابراهیم جعفری_ 

 _ دهکده جهانی_ 

 _@dehkade_jahan_ 

    سال ۱۳۶۹ که توفیق خدمت در سازمان جهاد سازندگی استان کردستان را داشتم، بنا شد به مناسبت دهه فجر، *"جشنواره فرهنگی روستا"* با شرکت هنرمندان، شاعران و چهره های فرهیخته روستایی از سراسر کشور در سنندج برپا گردد. به همین مناسبت اینجانب مامور شدم به تهران عزیمت و با جمعی از صاحب نظران حوزه *" فرهنگ روستا "* مذاکره و از آنان جهت حضور در جشنواره دعوت به عمل آورم. در جریان این اقدام به صورت تصادفی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران با *زنده یاد استاد باستانی پاریزی* مواجه گردیده و موضوع را با ایشان مطرح نمودم. این چهره دوست داشتنی *۵۰ الی ۶۰ دقیقه* از وقت گرانبهای خود را به من اختصاص داد و در کمال آرامش، صفا و صمیمیت تجربه های ارزنده اش را در رابطه با *فرهنگ روستا* مطرح ساخت. *این دیدار فراموش ناشدنی آن قدر دلپذیر و زیبا بود که هر وقت به یاد می آورم، احساس می کنم از طلایی ترین لحظه های عمر اینجانب به شمار می رود ؛ زیرا فرزانه ای مانند او تا این حد بزرگی کرد و دانش پژوهی علاقمند را مرهون لطف و بزرگواری خود قرار داد.* 

متاسفانه بنده تا آن روز از مرتبه علمی این دانشمند بزرگ بی اطلاع بوده و برای اولین بار با نام و آثار او آشنا شدم. افسوس که ما و به ویژه نسل امروز با شخصیت های هویت ساز کشور خود بیگانه شده ایم.

  *دکتر محمد بقایی ماکان* در مقاله ای آورده است: *" آدم های بزرگ مانند منشوری هستند که از هر زاویه ای که نور بر آنان بتابد، طیف های متفاوت را نشان می دهند. باستانی پاریزی نیز این گونه است؛ به گونه ای که می توان او را انسانی چند وجهی نامید. تاریخ نگار، طنز نویس، روزنامه نگار، پژوهشگر، شاعر، استاد دانشگاه و روشنفکر دلسوز"* 

 *دکتر شفیعی کدکنی نیز او را صیاد بزرگ لحظه های تاریخ نامیده که به هیچ مکتب تاریخ نگاری تعلق نداشت؛ بلکه خود مکتبی خاص داشت که متکی بر افکارش بود.* 

  سبک تاریخ نگاری ایشان علاوه بر ارائه اطلاعات تاریخی، شامل *"حکایت در حکایت"* بود تا نکته ای را ثابت کند یا عبرتی برای خواننده ایجاد نماید. این چهره درخشان علمی در جایی می نویسد: *«اصلاً من بسیاری از متن ها را به خاطر حاشیه هایش می نویسم و گاه برای رفع خستگی هم شوخی می کنم.»* 

 *دکتر عباس زریاب خویی* از استادان برجسته تاریخ در وصف همکار و دوست دیرینش گفته است: *«اگر تاریخ برای عده‌ایی از افراد مملکت ما امری ملال‌انگیز و بی‌فایده باشد، باستانی پاریزی توانسته‌ است این زنگ ملال را از چهره تاریخ بزداید.»* 

 دکتر باستانی پاریزی در پژوهش های خود به شاخه های گوناگون تاریخ ؛ به خصوص *تاریخ اجتماعی* توجه ویژه دارد. ایشان در جایی خاطرنشان می سازد: *" تاریخ اجتماعی ممکن نیست؛ مگر این که تاریخ از برج عاج کاخ پادشاهان به خانه های گلی، چپرها و سیاه چادرهای عشایر این مملکت نقل مکان دهد."* 

به نظر می رسد این مورخ برجسته در عرصه ای از تاریخ قدم می زند که خاص اوست. مثلاً در باره ریگ بیابان و نحوه ای که بشر آن را مهار می کرد، این گونه توضیح می دهد: *" همان ریگ بود که خشایارشاه ، ناپلئون و روملد فرمانده آلمانی را شکست داد و در عصر ما در طبس ریگ عاملی بود که در چشم گروه عظیم هلی کوپتر های آمریکایی سرمه مرگ کشید."* 

 این استاد فرزانه در مقالاتش یادآور می شود که: *«مردم ایران در جهات مختلفی از تمدن، کوشش های بی امان‌داشته اند... اگر آتش افروخته اند و دود برانگیخته اند، برای راهنمایی کاروان ها بوده و ... و در ادامه اختراع کاریز ( قنات ) را یک شاهکار تمدنی می داند.»* 

دکتر باستانی یک ایرانی وطن پرست و با ایمان بود که تاریخ بسیار تلخ، غمبار و سرشار از تنش ایران را شیرین کرد و از دبیرستان و دانشگاه به خانه ها برد. علاوه بر آن بخش گسترده ای از ادبیات اقلیمی ایران مرهون تلاش های اوست که صورتی خوشخوان از آن را به همه اقشار جامعه هدیه داده و راوی فضیلت های بزرگ پنهان تاریخ است. به شهادت چاپ های مکرر کتاب هایش، آثار او میان مردم نفوذ بسیاری داشت؛ زیرا در شیوه خود، فضایل و شخصیت های کاملا معمولی را برجسته می سازد؛ چهره هایی که در لابلای خطوط روایت تاریخ مغفول مانده یا در فراموشی غوطه ورند. 

 *کتاب" از پاریز تا پاریس" او یکی از ماندگارترین آثار تاریخ ادبیات فارسی در قالب سفرنامه نویسی است که از نثر روان و نکته های نغز و پر مغز برخوردار است و با چاشنی طنز و ادب، درس های تلخ هم به خورد مخاطب می دهد.* 

 این مطلب را با شعری که سروده ایشان است، به پایان می برم.

 پاریزی اگر قصه بسیار شنفت

 یک قصه بگفت زانکه صد قصه نهفت

 مرگ آمد و قصه گو به آرامی خفت 

 هرکس که شنید گفت دیدی که چه گفت

                   *یادش گرامی باد*

۱۴ مارس روز جهانی پرسیدن یا پرسش است

*۱۴ مارس روز جهانی پرسیدن یا پرسش است* 

“پرسیدن سبب می‌شود تا با گزینه‌های متفاوتی روبه‌رو شویم، به دنبال پاسخ باشیم و چیزهای جدیدی بیاموزیم.

پرسیدن، دنیاهای تازه‌ای را به ما نشان می‌دهد.

ایدهٔ روز جهانی سوال/پرسش برای این‌ست که هرچه افراد بیشتر سوال بپرسند، احتمال اینکه به ذهن‌های بزرگی تبدیل شوند، بیشتر است.

پرسش‌ها یکی از ضروری‌ترین راه‌هایی هستند که انسان‌ها قادر به یادگیری و برقراری ارتباط با یکدیگر هستند”.

* شما که غریبه نیستین، اغلب ما ایرانی‌ها ادّعا خیلی داریم که ما فرزندان فلانی هستیم و از قوم بیساری ولی در عمل، حتا از ابتدایی‌ترین روابط انسانی برخوردار نیستیم از جمله سؤال کردن و گفت و شنید.

قرن‌هاست یاد نگرفته‌ایم باهم حرف بزنیم، چون همواره یکی در بالا دستورات را صادر می‌کرده و ما در پایین، برای زنده ماندن، مجبور به اطاعت بوده‌ایم.

حالا خوشبختانه داریم یواش‌یواش می‌آموزیم که باید یاد بگیریم باهم گفتگو کنیم (در شرایط برابر، باهم حرف بزنیم)، چون برای درس‌گرفتن و درس‌دادن به دنیا آمده‌ایم، نه برای تکرار اشتباهات گذشتگان.

ضمناً داریم یاد می‌گیریم که حقِ سؤال و انتخاب داریم.

تقی عطایی

یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ* *یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ*

*یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ* 

 *یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ* 

 *یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ* 

 *حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ* 

 _ای دگرگون کننده ی قلب ها و چشم ها_ 

 _ای گرداننده و تنظیم کننده ی روزها و شب ها_ 

 _ای تغییر دهنده ی حال انسان و طبیعت_ 

 _حال ما را به بهترین حال دگرگون فرما_ 

 *بهار طبیعت* و *بهار قرآن* همزمان به روی ما آغوش گشوده اند؛ *دو بهاری که سرشار از اُنس با قادر متعال، عبرت و معنویت است.* 

 در *بهار طبیعت* با شکسته شدن انجماد زمستانی، شور و اشتیاقی وصف ناپذیر برانگیخته می شود تا مردم در گذشته نمانند و برای آینده ای بهتر و زیبا تر تلاش کنند و در *بهار قرآن* فرصتی برای بازنگری، تامل و نیایش فراهم می گردد تا مسلمانان وجود خود را در *زمزم باصفای ماه مبارک رمضان* پاک و مطهر سازند.

 * ارمغان تلاقی این دو بهار، امید و حرکت، خودسازی و بندگی خالصانه است که باید قدر و منزلت آن را دانست و خداوند را شاکر و سپاسگزار بود؛ زیرا آمیخته شدن ارتباطات انسانی در نوروز با مناسک و مناسبت های ماه مبارک رمضان؛ به ویژه شب های مبارک قدر که قرائت قرآن مجید، تدٌبر در آیات الهی و شب زنده داری در رأس آن هاست، معنویت مضاعفی را ایجاد می کند، به گونه ای که می توان به نشست و برخاست ها و همدلی ها میان اقوام و آشنایان رنگی الهی بخشید.* 

 * با عرض تسلیت ایام شهادت مولای متقیان حضرت علی ابن ابیطالب (ع) و تبریک فرارسیدن نوروز فرخنده، توفیق روزافزون شما را در سال جدید از خداوند متعال مسئلت می نمایم.* 

                                      *ابراهیم جعفری*