آیا در مدرسه راه خوشبخت شدن را می‌آموزیم؟

بعد از حدود ۲ سال که از اپیدمی کووید ۱۹ گذشته، زمزمه بازگشایی مدارس و حضور در کلاس های درس شنیده می شود. تجربه گذشته نشان داده که اغلب دانش‌آموزان بعد از فارغ‌التحصیلی و با وجود کسب نمره های ممتاز از نظام آموزشی نمی‌توانند خوشحال، مقاوم و با اراده قوی زندگی کنند. آنان وقتی با اولین مشکل مواجه می گردند، دچار استرس، عدم اعتماد به نفس و ضعف در تصمیم‌گیری می‌شوند. این موضوع نشان‌دهنده آن است که ما در نظام آموزشی نتوانسته‌ایم بچه‌ها را برای زندگی تربیت کنیم و «#هوش_هیجانی» را که دستاوردش انگیزه و امید در آنان است، بالا ببریم.

 توجه و اولویت بخشی به مسأله «پرورش» نسبت به «آموزش» یکی از اهداف مهم در هزاره سوم است؛ بنابراین هدف از مدرسه رفتن برخلاف گذشته که صرفاً با دغدغه‌های علمی و آموزشی تعریف می‌شد، با اهدافی مثل «لذت بردن از زندگی»، «ارتباط برقرار کردن با دوستان»، «مهرورزی»، «رشد خلاقیت» و در یک کلام " افزایش کیفیت زندگی " مطرح می‌ گردد.

 دکتر مهرداد ناظری جامعه شناس و استاد دانشگاه در یادداشتی با عنوان " جای خالی سواد عاطفی " در روزنامه ایران اول مهرماه ۱۳۹۸ موضوع را این گونه واکاوی می کند:
  پرسش اساسی این است که «من کیستم؟» و «چگونه با دنیای خود باید ارتباط برقرار کنم؟»
 زندگی دارای رازها و رمزهایی است که به ندرت در کتاب های درسی به آن ها اشاره شده است؛ اگرچه در فرهنگ غنی ایرانی این نکات وجود دارد و در اندیشه‌های نابِ فردوسی، مولانا، سعدی، حافظ و ... می‌توان مصداق‌های عمیقی از مفهوم زندگی را دریافت کرد.
نکته دیگری که باید به عنوان مهارت زندگی به بچه‌ها آموزش داد، «توجه به ثروت درون» است. مقصود از ثروت درون، ظرفیت رشد در وجود انسان ها می باشد که در نهاد هر فرد به ودیعه گذاشته‌ شده و او تنها موجودی است که می‌تواند استعداد خود را بی‌اندازه شکوفا سازد.
 بر این مبنا وظیفه مدارس در وضعیتی که فرزندان این مرز و بوم با هجمه‌های فرهنگی از طریق رسانه ها؛ به ویژه فضای مجازی مواجه می باشند، تقویت #خودآگاهی و برخوردار نمودن آنان از #سوادرسانهای است که متاسفانه در نظام آموزش و پرورش ایران از جایگاه مناسبی برخوردار  نمی باشد.

  از دیگر موارد مهم که باید در مدارس به آن توجه شود، تأکید و اولویت بخشی به « #تفکر_انتقادی» است. اگر تفکر انتقادی را آموزش دهیم، دانش‌آموز می‌تواند به این ادراک برسد که چگونه نقاط ضعف و قوت خود را تشخیص داده و با ناکامی‌های درونی و هویتی خود برخورد مناسب  داشته باشد.
با این وصف، زندگی زمانی هیجان‌انگیز و زیبا می‌شود که حس زندگی، روحیه مهرورزی و نگاه خلاق را در دانش‌آموزان تقویت کنیم.

 هم اکنون بزرگترین شکاف در جهان امروز جدایی انسان از #طبیعت است. دانش‌آموزِ مهرورز می‌داند که بخشی از طبیعت بوده و بنابراین باید به آن احترام بگذارد. اگر طبیعت را نادیده بگیریم، آینده بشر با خطرهای جدی مواجه خواهد شد.
دانش آموز در عصر کنونی به جای  خودمحور بودن، باید طبیعت‌مدار باشد. به طور کلی انسان نمی‌تواند خارج از منطق طبیعت حرکت کند؛ در غیر این صورت نتایج ناگواری مثل جنگ، خشونت، از بین رفتن اقلیم‌های حیاتی، گرم شدن زمین، سوراخ شدن لایه اوزون و... را به همراه دارد.

 باید به بچه‌ها آموزش دهیم که زندگی « #هنرمسئولیتپذیری» است. اگر نسبت به سرنوشت خود و جامعه احساس مسئولیت نکنیم، نتیجه آن برآمدن افرادی نظیر هیتلر و استالین در تاریخ است. باید یاد بگیریم رشد واقعی، رشد آگاهی و مسئولیت‌پذیری نسبت به هم نوعان است.
 از سوی دیگر در مدارس باید به دانش آموزان هماهنگی با تحولات جامعه آموخته شود. اساس زندگی بر تغییر و تحول بنا شده؛ به ویژه آن که در جهان کنونی با سرعت شتاب دار تغییرات روبرو می باشیم.  
 
 این روزها در تبلیغات شبکه های اجتماعی با مسأله «جست‌وجوی خوشبختی» نیز مواجه هستیم. دانش‌آموز در کلاس باید بیاموزد که «خوشبختی» به صورت مطلق، معنایی ندارد. خوشبختی یعنی اینکه فرد بتواند در هر موقعیت بهترین تصمیم را اتخاذ کند.
نکته دیگر این که بچه‌ها باید در مدرسه یاد بگیرند چگونه با ترس‌های خود مواجه شوند. ترس نقطه توقف در زندگی است و برای همگان وجود دارد؛ اما یک «انسان مهرورز، خلاق و ارزشمند» باید یاد بگیرد که چگونه بر آن ها غلبه کند.

 صحنه زندگی، صحنه نبرد و مواجهه با چالش هایی است که بر انسان می‌تازند؛ اما اگر به «ثروت درون خود» مراجعه کنیم و درکی عمیق از آن داشته باشیم، تسلیم شرایط نخواهیم شد. شاید وقت آن رسیده که وارد اقلیم جدیدی شویم که هاتف اصفهانی آن را وعده داده است.
            چشم دل باز کن که جان بینی
             آنچه نادیدنی است آن بینی
               گر به اقلیم عشق رو آری
                همه آفاق گلستان بینی

.

.