سنگ فرش هر خیابان از طلاست

* سنگ فرش هر خیابان از طلاست* 

 ابراهیم جعفری

 دهکده جهانی

@dehkade_jahan

 در آخرین سفری که به زادگاهم داشتم، شاهد *نمادی از سنگ فرش شدن بخشی از خیابان اصلی و چند خیابان فرعی با بلوک های بتنی (بلوک فرش) بودم* که بی اختیار  کتاب *«سنگفرش هر خیابان از طلاست»* در ذهنم تداعی گشت. 

این کتاب مجموعه‌ای از *یادداشت‌های کیم‌ووچونگ ، مدیر سابق کمپانی دوو* ، برای اتخاذ تصمیم‌های بزرگ و توفیق در کسب و کار می باشد که به دلیل راهنمایی‌های خلاقانه و کاربردی نویسنده در جهت رسیدن به موفقیت در کار و زندگی و این که توانست با وجود چالش‌های زیاد، شرکتی با استانداردهای جهانی را در کوتاه‌ترین زمان ممکن تأسیس کند، مشهور شد.

اگرچه مفروش شدن معابر با سنگ، ارتباط مستقیمی با محتوی کتاب ندارد؛ اما به دلیل تأثیر گذاری بر شادابی محیط، نشاط شهروندان، جذب گردشگر و ... اقدامی خلاقانه در راستای آن رهنمود ها به شمار می رود و به همین دلیل تیتر بالا را برگزیدم.

 در دنیای امروز به جای طرح های شهری بی روح مانند بلند مرتبه سازی و ...، بیشتر بر *حضور انسان در فضاهای شهری تاکید شده است.* برای این منظور *پیوست‌های انسان‌محور* در پروژه‌های بزرگ مدنظر برنامه ریزان قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر برای داشتن شهری پویا و پرنشاط نیازمند حضور شهروندان در فضاهای موجود هستیم تا اجتماع شهری به معنی واقعی شکل بگیرد.

 * یکی از مصادیق شهر انسان‌محور که علاوه بر زیبایی بصری، موجب کاهش هزینه‌های مدیریت شهری می‌شود، سنگ فرش معابر؛ به جای آسفالت؛ به‌ ویژه در بافت های تاریخی است که سبب جذب گردشگر می‌شود.* 

 *رومیان* اولین و مشهور ترین افراد سازنده این گونه پوشش ها برای راه ها بودند. آنان شبکه ای تاثیر گذار را بالغ بر *۵۰ هزار مایل جاده* که همه آن ها به شهر رم ختم می شد، ساختند و اساس کار خود را استفاده از سنگ فرش قرار دادند. خیابان های سنگ فرش شده بادوام و امن، تنها مسیر های سفر در دوران روم باستان بودند؛ به گونه ای که صدای ماشین ها و دوچرخه ها و حتی صدای سم اسب ها روی آن ها و لمس سنگ ها به خاطره ای فراموش نشدنی تبدیل می گردید.

 از نظر تاریخی در ایران دوره ناصری، دو عامل موجب سنگ‌فرش شدن خیابان ها شد. *عامل اول سفر ناصرالدین‌شاه به ممالک پیشرفته و دیدن خیابان‌های سنگ‌فرش اروپا  و از سوی دیگر حضور اروپایی‌ها در تهران و توسعه سفارتخانه‌های آنان بود که موجب گشت دربار جلوی غریبه‌ها آبروداری نموده و اقدامی برای تمیزی شهر داشته باشد.* 

 *عامل دوم هم این بود که در آن زمان تهران کوچک بود و مردم پیاده یا با گاری و الاغ به این طرف و آن طرف می رفتند؛ اما بعد از رشد پایتخت، برای تردد نیاز به وسیله نقلیه پیدا کردند که در این میان استفاده از کالسکه بیشتر شد.* 

 *کوچه‌های منتهی به ارگ شاهی نخستین مکان‌هایی بودند که در سال ۱۲۶۷ هجری قمری در تهران سنگ فرش شدند* و به مرور در مورد بقیه خیابان‌ها با هزینه مالکان اقدام گردید. در این راستا حکومت، هم مردم را وادار به کف‌سازی خیابان‌ها کرد و هم مامورانی را برای بیرون بردن زباله و خاکروبه از شهر گماشت و باز مردم را مجبور کرد با هزینه خودشان خاکروبه‌ها را به خارج از شهر بفرستند.

 روزنامه *وقایع اتفاقیه* همان سال درباره مفروش شدن خیابان‌ها با سنگ می‌نویسد:

 *«برای این که جلوی غریبه ها آبروداری کنیم؛ قرار است کوچه‌های ارگ شاهی برای سهولت تردد کالسکه، سنگ فرش شوند؛ به این ترتیب که وسط خیابان کمی گودتر شود و ویژه عبور کالسکه و دو سمت خیابان کمی بالاتر فضایی مانند سکو برای عبور راحت پیادگان ایجاد گردد . از این رو حضور کالسکه‌ها، برای نخستین بار برای سهولت عابر پیاده تعبیه شد».* 

 بعد از کوچه‌ها نوبت به معدود خیابان‌های تهران هم رسید و طبق آنچه در خاطرات و سفرنامه‌ها برآمده، وضعیت‌شان از این قرار بوده است:

 *خیابان علاءالدوله یا خیابان باغ ایلخانی:* نه‌تنها سنگفرش که در دو سمتش جوی آبی هم جاری بوده و درختان خوبی اطراف آن کاشته بودند. لبه‌های جوی هم با سنگ درست شده بود و تازه شب‌ها در خیابان چراغ و فانوس هم روشن می‌کردند.

 *خیابان الماسیه(باب همایون امروزی):* هم سنگفرش بوده و هم شب‌ها فانوس‌های روشن داشته است.

 *خیابان‌های دولت و لاله‌زار:* سنگ فرش خوب، جوی آب در دو طرف و درختان فراوان. هر دو خیابان‌های درازی بودند که به توپخانه منتهی می‌شدند.

 *در آن زمان تعامل مردم با یکدیگر اساس و شالوده زندگی بود و سنگ فرش شدن معابر عمومی فضاهایی را نیز برای گفت و گوی صمیمانه مردم با یکدیگر فراهم می ساخت؛ اما با سیطره مدرنیسم؛ به ویژه خودرو بر سبک زندگی شهروندان، این فرصت های طلایی به شدت کاهش یافت.*