گویش ها و لهجه ها منابع عظیم تاریخی و فرهنگی اند

* گویش ها و لهجه ها منابع عظیم تاریخی و فرهنگی اند* 

 _* در حاشیه جدال لفظی مدیران تیم های استقلال و پرسپولیس در برنامه فوتبال برتر*_ 

 _ ابراهیم جعفری_ 

 _ دهکده جهانی_ 

 _@dehkade_jahan_ 

 فرشید سمیعی و رضا درویش مدیران استقلال و پرسپولیس در یکی از جنجالی‌ترین برنامه‌های فوتبال برتر (۱۵ خرداد ۱۴۰۳)، به درگیری لفظی با یکدیگر پرداخته و اتهاماتی را علیه یکدیگر مطرح کردند؛ جدالی که جامعه فوتبالی و همه اخلاق مداران را رنجیده خاطر کرد. فرازی از گفتار آقای درویش را خطاب به آقای سمیعی به شرح زیر است:

 *اگر شما فرصت می‌کردید در درجه اول می‌رفتید لهجه‌تان را جراحی بکنید، بهتر بود تا فرافکنی کنید. باز هم از مردم عذرخواهی می‌کنم که امشب مجبور شدند این نوع گرامر یا دیالوگ را از ایشان تحمل کنند.* 

اگرچه با عذر خواهی آقای درویش تا حدودی از سوء تفاهم ها کاسته شد؛ اما مشاهده این برنامه انگیزه ای ایجاد نمود تا *گفتمان نوین جهانی مبنی بر لزوم احترام و به رسمیت شناختن تنوع فرهنگی و زبانی که سال هاست از تریبون نهادهای بین المللی نظیر یونسکو طنین افکن شده است را، خاطرنشان سازم.* 

 * زبان را خانه وجود دانسته اند. ما با آوا، لحن و صدا به دنیا می آییم، در جریان رشد خود، توانش گفتاری و بیانی مان شکوفا می گردد.* 

 *اگر یک زبان را درخت و مادر بیان و گفتار بدانیم، شاخ و برگش گویش ها و لهجه های آن زبان اند و فرهنگ و اندیشه ها در بسترش شکل می گیرند و می بالند و متقابلاً در آن ها تاثیر می گذارند. به عبارتی زبان ها، گویش ها و لهجه ها منابع و معادن عظیم نسلی، تاریخی و فرهنگی هستند که رایگان، آزاد و همگانی در دسترس عامه مردم اند و هر چه از آن ها برداشت شود، نه تنها کاهش نمی یابند، بلکه بر ارزش و درونمایه شان افزوده می شود.* 

 * در باره اهمیت لهجه همین بس که لهجه و گویش محلی یکی از میراث های ماندگار در فرهنگ هر قوم و جامعه محسوب می شود و ازجمله حقوق غیر قابل انکار شهروندی است.* 

 *گویش ها و لهجه ها همیشه چونان کودکان بازیگوش، اطراف ما را در زبان فارسی فراگرفته اند و در انتقال تمامی ارزش های ایرانی به او کمک کرده اند.اگرچه گویش و لهجه بوده اند، اما همیشه  از زبان مادری فارسی تاثیر گرفته و بر آن اثر می گذاشتند و با وجود هجمه های عظیم داخلی و خارجی به حیات خود ادامه دادند و به نسل ما پیوستند.* 

 توجه و اهمیت به گویش ها و لهجه های محلی از جمله دلایلی است که موجب می شود زبان رسمی کشور از خشکی و بی روحی خارج شود؛ زیرا گویش ها و لهجه ها برای زبان رسمی نقش سرچشمه های کوچک برای رودهای بزرگ را دارند. از این رو گویش های محلی و لهجه ها نه تنها تناقضی با حضور زبان رسمی ندارند، بلکه غنا و زیبایی خارج از وصفی به آن می بخشند.

 در زبان شناسی به گونه ای از طرز تلفظ های ویژه یک گروه زبانی، لهجه می گویند. تقریبا در تمامی زبان های جهان لهجه های گوناگون وجود دارد. لهجه ها معمولا با مناطق جغرافیایی ارتباط ویژه دارند.

مخفی کردن لهجه کار واقعا دشواری است. کلمات آن گونه که دل شان می خواهد از حنجره بیرون پریده و روانه زبان می شوند.

از سوی دیگر در درون یک زبان گویش های متنوع و لهجه های فراوان دیده می شود و هر کدام لهجه، پیام و معنا را به شیوه خاص خود منتقل می کنند؛ به همین دلیل هر فرد با زبان و لهجه مادری خود بهتر، شیرین تر و آسان تر می تواند با دیگران ارتباط ایجاد نموده و به انتقال پیام موثر مبادرت ورزد.

 * متاسفانه در دهه های اخیر شاهد زوال زبان ها و گویش هایی هستیم که عامل هویتی، فرهنگی و تاریخی هر قوم و ملتی هستند تا جایی که برآورد اخیر یونسکو نشان می دهد تنها ۱۰ درصد از حدود شش هزار زبانی که امروز با آن تکلم می شود، تا پایان قرن حاضر باقی خواهد ماند. این سازمان در ماه مارس سال ۲۰۰۶ میلادی دریک نشست عمومی با صدور بیانیه ای حمایت قاطع خود را از زبان و فرهنگ اقوام اعلام کرد.* 

 * در کشور ما تا کنون ۴۰ هزار نوع گویش شناسایی شده که روند حذف تدریجی آن ها نگرانی تاریخ دانان و زبان شناسان را به همراه داشته است.* 

لهجه ها و گویش های گوناگون و پرشمار ایرانی نمونه ای شگرف از پیشینه  و اصالت فرهنگ زبانی این سرزمین است. تمامی لهجه ها زیبا و دلچسب هستند و برای دیگر اقوام ایرانی جذاب و دوست داشتنی می باشند. با کمال تاسف امروزه  به علت کاهش اعتماد به نفس بسیاری از ایرانیان شاهد کمرنگ شدن لهجه ها در میان تیره های گوناگون فرهنگی هستیم.

 * فراموش نکنیم که از دست رفتن یک زبان و بافت فرهنگی آن همانند سوزاندن کتاب مرجعی بی نظیر از جهان طبیعت و به مثابه از دست رفتن پنجره ای به سوی ذهن بشری است؛ زیرا پیامد دردناک آن نابودی تاریخ و فرهنگ شفاهی اقوام و ملت ها، ازبین رفتن داستان ها و ضرب المثل ها ، خاطرات و ... می باشد.* 

 *بنابراین شایسته است از تنوع فرهنگی و زبانی مردم ایران به منزله گنجینه و ثروتی عظیم پاسداری کنیم.*