شرحی بر مولفه های گفتمان دکتر مسعود پزشکیان نهمین رئیس جمهور ایران*

*شرحی بر مولفه های گفتمان دکتر مسعود پزشکیان نهمین رئیس جمهور ایران* 

 _ برگرفته از مقاله دکتر شجاع احمدوند با عنوان « *پیروزی سازش بر ستیز* » در روزنامه هم میهن، ۱۸ تیر ۱۴۰۳_

  ابراهیم جعفری 

  دهکده جهانی 

 _@dehkade_jahan_ 

 با پایان گرفتن رقابت انتخاباتی چهاردهمین دوره ریاست جمهوری و برگزیده شدن *دکتر مسعود پزشکیان* از سوی هم میهنان در ۱۵ تیرماه ۱۴۰۳، توضیح مختصر کلید واژه های مطرح شده در برنامه ها و مناظره با سایر نامزدها خالی از لطف نیست. 

 * محورهای اصلی گفتمان دکتر پزشکیان پنج مقوله مهم اجرای قانون، کارشناس‌ محوری، ایجاد اجماع داخلی، تنش‌زدایی خارجی و شفافیت و راستگویی است.* 

دکتر پزشکیان با تأکید بر اجرای سیاست‌های کلی نظام و اجرای قانون توسعه اعتقاد دارد که *حلقه مفقوده حکمرانی در ایران اجرای قانون است.* مسئله‌ای که از زمان مشروطه تا امروز دغدغه همه کنشگران  اجتماعی و سیاسی بوده است

استناد ایشان به آیات قرآن و نهج‌البلاغه امام علی(ع) در مناظره ها را می توان در همین راستا ارزیابی کرد. سیاست‌های کلی نظام، فصل مشترک برنامه‌ نیرو‌های سیاسی معتقد به قانون اساسی و قرآن و نهج البلاغه فصل مشترک اعتقادی آنان است. او با این تأکید می‌خواست نشان دهد *آنچه موجب تفرقه شده، تحمیل دیدگاه هایی است که در مقابل خرد جمعی صف آرایی می کنند.* 

 واگذاری امور مهم و زیربنایی به *کارشناسی* وجه دیگر گفتمان دکتر پزشکیان است. در ایران *سیاست‌ورزی* همواره معادل *قهرمان‌ سازی* و گاه *مقدس‌ سازی* افراد و شخصیت‌ها بوده؛ به‌طوری‌ که واژه *«نمی‌دانم»* نوعی ضعف و سست عنصری به شمار می رود. با وجود آن که رقبای انتخاباتی اش مهم ترین نقطه ضعف او را تأکیدات فراوان بر منطق کارشناسی ‌دانسته و او را فاقد برنامه معرفی می‌کردند؛ اما حتی یک لحظه از این گفتار کلیدی خود کوتاه نیامد و بر آن بود که *منطق کارشناسی در دنیای وسیع و به‌شدت تخصصی‌ شده امروز، جزء ضروری همه فعالیت‌هاست.*  

 کوشش برای *اجماع‌ سازی* وجه دیگر گفتمانی است که در این انتخابات کلید خورد. پزشکیان در مناظره‌ها و گفت‌وگوهای رسانه ای کوشید تا از وارد شدن به درگیری‌های کلامی پرهیز کند و تا حدود زیادی در این استراتژی موفق بود؛ چنانچه با مشکلی که طی برنامه گفت‌وگوی فرهنگی پیش آمد، بسیاری از منتقدان در فضای مجازی بر آن بودند که او باید دفاعی جانانه از همکارش می‌کرد؛ اما دفاع منطقی و ملایم او با این گزاره که *«بگذارید حرفش را بزند»* پیام مهمی مبنی بر دوره جدیدی از سیاست‌ورزی مبتنی بر *تعامل* و *گفت‌وگو* دربر داشت.

در فضای تند مناظره های انتخاباتی نیز عصبی نشد و همچنان مشی گفت‌وگوی توأم با ادب و تساهل را ادامه داد.

 بدیهی است لازمه اتخاذ رویکرد تعاملی، احترام به دیدگاه و نظرهای رقیبان است. او به استناد آیات قرآن، روایات و ضرب‌المثل‌های ایرانی رفتار تقابلی را حتی مناسب دشمن نیز نمی‌دانست؛ کما این که در موردی با ارجاع به شعری از حافظ *«آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است/ با دوستان مروت با دشمنان مدارا»* ، حتی دشمنان را شایسته مدارا می‌دانست. *مگر نه این است که حافظ اصلاح وجوه عینی جامعه را مستلزم رعایت قانونی دوگانه انصاف و مهربانی با دوستان و مدارا و تحمل دشمنان می داند.* 

 گفتمان دکتر پزشکیان در *عرصه روابط خارجی* نیز بر *تنش‌زدایی* استوار است. *او این رویکرد را با منطقی کاربردی پیش می‌برد؛ به این معنا که اگر به‌دنبال رفع فقر، برابری در فرصت‌های اقتصادی و حمایت از طبقات پائین جامعه هستیم، باید رویکرد تعاملی با جهان داشته باشیم.* این رویکرد تعاملی محور تلاش خود را رفع نابرابری و به‌خصوص توجه به اقشار پایین جامعه قرار می دهد. 

 *رای نسبتاً بالای پزشکیان در اغلب مناطق روستایی و فقیرنشین حکایت از فهم این رویکرد از سوی طبقات مذکور دارد.* 

از دید پزشکیان تعامل با دنیا از طریق تنش‌زدایی در چارچوب سه اصل اعلامی جمهوری اسلامی یعنی *حکمت* ، *عزت* و *مصلحت* انجام خواهد شد.

 *او در این سه‌گانه اصل مصلحت را اصل فراموش‌شده می‌داند و اعتقاد دارد که رعایت مصلحت زندگی مردم اصلی است که باید به واسطه آن قفل‌های روابط بین‌الملل را باز کرد.* 

 *مردم‌داری مبتنی بر راستی و شفافیت وجه دیگر این گفتمان است.* کلیدواژه پزشکیان در این زمینه گزاره مهم « *من دروغ نخواهم گفت* »، بود. به نظر او رفتار صادقانه با مردم موجب ترمیم شکاف دولت و ملت شده و باعث می‌شود ملت در کنار دولت سختی اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه را بپذیرد. *به نظر او اگر تبعات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی  اجرای یک سیاست در هر دو عرصه داخلی و بین‌المللی بدون پرده‌ پوشی و صادقانه و البته با لحاظ ابعاد امنیت ملی با مردم در میان گذاشته شود، آنان مهم ترین پشتیبان اجرای آن سیاست خواهند بود.* 

 *با این وصف می‌توان گفت که رویکرد جدید سیاست‌ورزی با تکیه بر پنج مقوله پیش‌گفته چراغ راه گفتمان جدید و دولت برآمده از آن خواهد بود.*