ایران آغازگر سنت دانشگاهی ۱۷۵۷ ساله در جهان و #دانشگاه_تهران نماد این فخر ملی در ۹۰ سالگی*

* ایران آغازگر سنت دانشگاهی ۱۷۵۷ ساله در جهان و #دانشگاه_تهران نماد این فخر ملی در ۹۰ سالگی* 

 _ علی اکبر جعفری و ابراهیم جعفری_ 

 _دهکده جهانی_ 

 _@dehkade_jahan_ 

  *۱۲ تیرماه سال ۱۴۰۳شمسی جشن نودمین سال تاسیس دانشگاه تهران به عنوان نماد فخر ملی با تاکید بر سنت دانشگاهی ۱۷۵۷ ساله در ایران برگزار گردید. به همین مناسبت مطلب زیر را تقدیم حضورتان می نماییم.* 

 سیر تکامل نمادهای آموزش عالی ایران را می‌توان به *پنج دوره تاسیس دانشگاه جندی شاپور* در سال ۲۷۱ میلادی، *نظامیه‌ها* در سال ۱۰۶۵ میلادی، *ربع رشیدی* در سال ۱۲۷۵ میلادی، *دارالفنون* در دسامبر سال ۱۸۱۴ میلادی و *شکل‌گیری دانشگاه تهران* در سال ۱۹۳۴ میلادی ( ۱۳۱۳ خورشیدی) تقسیم‌ نمود. 

استفاده از این ظرفیت‌های تاریخی ملی که اعتماد به نفس و امیدآفرینی ملی را فراهم می‌سازد، *نقطه عزیمت دانشگاه تهران در انتخاب شعار «ایران آغازگر سنت دانشگاهی ۱۷۵۷ ساله در جهان و دانشگاه تهران نماد این فخر ملی در ۹۰ سالگی» بود.* 

 در سی و نهمین اجلاس کنفرانس عمومی *یونسکو* که در نوامبر سال ۲۰۱۷ میلادی برگزار شد، سابقه طولانی دانش و آموزش در تمدن ایران باستان مورد توجه قرار گرفت. یونسکو در این اجلاس، قدمت تاسیس *دانشگاه جندی شاپور* را ۱۷۵۰ سال ثبت و آن را *کهن‌ترین دانشگاه جهان* اعلام کرد. پیش از این رویداد، دانشگاه‌های بزرگ و نام‌آشنایی چون بولونیا، آکسفورد، کمبریج و سوربون، با قدمت نزدیک به ۱۲۰۰ سال را آغازگر سنت دانشگاهی در جهان می‌دانستند؛ *اما ثبت پیشینه تاریخی جندی شاپور، بر قدمت آموزش عالی در جهان افزود و کانون آن را از مغرب زمین به مشرق و دیار کهن ایران انتقال داد.* 

 اندیشه ایجاد مرکزی برای آموزش عالی در ایران معاصر و به تعبیر دیگر دانشگاه، نخستین بار با تأسیس *دارالفنون* ، در سال ۱۲۳۰ شمسی با رشته‌های *مهندسی* ، *داروسازی* ، *طب و جراحی* ، *توپخانه* ، *پیاده‌نظام* ، *سواره‌نظام* و *معدن‌شناسی* ، به همت *میرزا تقی‌خان امیرکبیر* عملی شد. دارالفنون گرچه توسعه نیافت؛ اما تجربه‌ای ارزشمند پیش‌روی کسانی بود که در آرزوی آشنایی ایرانیان با دانش‌های جدید و پیشرفت‌های اروپاییان در صنعت، اقتصاد، سیاست و... بودند.

 در سال ۱۲۹۷ و ۲ سال قبل از زمامداری رضاشاه، دانشگاهی که امروز معروف به *دانشگاه خوارزمی* است، تأسیس شد. *مدرسه عالی طب* نیز، سال‌ها پیش از روی‌ کار آمدن رضاشاه، فعالیت داشت و پزشک تربیت می‌کرد. پزشکان فارغ‌التحصیل این مدرسه، در درجه تخصص و استادی بودند. این مدرسه در سطح تخصصی، در ۲ رشته *امراض نسوان* (بیماری زنان) و *کحالی* (چشم‌پزشکی)، پذیرش دانشجو داشت. در رابطه با دیگر رشته‌ها نیز دانشجویان پس از گذراندن دوره عمومی برای اخذ مدرک تخصصی موردنظر، به خارج از کشور می‌رفتند. 

 ایران پیش از ورود رضا شاه به عرصه سیاست، *دارالمعلمات* (دانشسرای تربیت معلم) نیز داشت. هدف از تأسیس درالمعلمات، *تربیت دبیران زن لیسانسه* ، برای آموزش در دبیرستان‌های دخترانه بود.ایجاد و توسعه دبیرستان‌ها، موجب شده بود تا تعداد داوطلبان ورود به مؤسسات آموزش عالی، افزایش یابد و *مدرسه عالی طب* ، *مدرسه عالی تجارت* ، *مدرسه عالی فلاحت* و...، دانشجویان بیشتری داشته باشند 

 * اما دانشگاه تهران را بی گمان می توان اصلی ترین پایه دانش و فرهنگ در عصر جدید دانست.* 

برای آن که بدانیم چگونه این خانه بزرگ علم، خرد و فرهنگ بر تارک ایران درخشیدن گرفت، گام به گام راه طی شده را مرور می کنیم.

پیشنهاد اولیهٔ ساخت این دانشگاه را *دکتر اسماعیل سنگ* در سال ۱۳۰۵ مطرح ساخت و پس از انجام مطالعات اولیه، توسط دکتر *عیسی صدیق* در سال ۱۳۱۳ تأسیس شد.

 *دکتر علی اصغر حکمت* کفیل وزارت معارف در دولت *محمدعلی فروغی* در زمینه چگونگی تولد دانشگاه تهران نوشته است: «در یکی از شب های فرخنده اواخر بهمن ۱۳۱۲ جلسه  هیئت دولت در حضور شاه تشکیل شده بود. سخن از آبادی تهران و عظمت بناها و عمارات و قصرهای زیبای جدید به میان آمد، مرحوم فروغی رییس الوزرا در این باب به شاهنشاه تبریک گفت و دیگر وزیران نیز هر کدام به تحسین و تمجید زبان گشوده بودند. چون نوبت به بنده  رسید، گویا خداوند متعال به قلب من الهام کرد که عرض کردم در آبادی و عظمت پایتخت البته شکی نیست؛ ولی نقصی که دارد این است که شهر هنوز عمارت مخصوص *اونیورسیته* (دانشگاه) ندارد و حیف است که این شهر نوین از همه بلاد بزرگ عالم از این حیث عقب باشد. شاه بعد از اندک تاملی گفتند: *بسیار خوب آن را بسازید ».* 

 * با این وصف دانشگاه تهران به دلیل شجره تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و ... به دانشگاه مادر ایران ملقب شده است.* 

 *دانشگاه تهران‌ در طول عمر پر برکت خود نقشی‌ بی بدیل‌ در توسعه‌ علمی و فرهنگی کشور داشته و دانش‌ آموختگانی فرزانه را به جامعه تقدیم کرده؛ دانشگاهی که به معنای واقعی کلمه مرکز علم و اندیشه و آینده‌سازی کشور بوده و خاستگاه استادان بزرگی در عرصه های گوناگون علمی بوده است.*