گزیر بی‌نظیر* * دکتر نعمت الله فاضلی، ۸ بهمن ۱۴۰۳*

* گزیر بی‌نظیر* 

 * دکتر نعمت الله فاضلی، ۸ بهمن ۱۴۰۳*

* 

 * روستای گزیر را می‌شناسید؟* اگر نه، حتما بشناسید. گزیر روستایی نزدیک بندر لنگه و شهر کنگ است. در استان هرمزگان و نزدیک خلیج فارس. 

گزیر مثل ابیانه یا کندوان نیست که طبیعت یا معماری خاص و منحصر و ممتازی دارند. گزیر حتی سوغات و سنت مشهوری هم ندارد، اما بی‌نظیر است. از سوم تا ششم بهمن ۱۴۰۳ آنجا بودم. 

 سید احمد زارعی دوست فرهیخته و کتابدوستم و سازنده کتابخانه باشکوه راسخ گزیر دعوتم کرده بود تا سخنرانی‌هایی برای معلمان، کتابداران، دهیاران و مردم گزیر ارایه کنم.

گزیر مرا شگفت‌زده کرد. فرهنگ، بارزترین و حیرت‌انگیزترین ویژگی گزیر و گزیریان است. مقصودم شیوه زندگی مردمان آنجاست. بیش از شش هزار سکنه دارد و همه اهل سنت و شافعی‌اند. 

گزیر در سال ۱۳۹۶ روستای دوستدار کتاب شناخته شد که در ورودی‌اش این را تابلو کرده‌اند. چند کتابخانه دارد اما کتابخانه راسخ که سید احمد زارعی آن‌ را ساخته، بنایی باشکوه و مجهز در میدان مرکزی آبادی است.

آذر ماه امسال هم همین کتابخانه مسابقه‌ای برای خواندن کتاب "صلح ایرانی" برگزار کرد و استاد ملکیان. مهندس درویش و خانم دکتر تیشه‌یار به آنجا رفته و در همایش بزرگی که برای اهدای جوایز برگزار شد، سخنرانی کردند.

گزیر بی‌سواد ندارد و مردمش اهل خواندن‌اند. گزیر شش مدرسه دارد و چندین مکتبخانه و یازده مسجد زیبا. سنت مکتبخانه‌ای کنار مدرسه هنوز زنده است. 

 وقتی وارد گزیر شدم عصر بود و به مکتبخانه‌ای رفتم. بیست دانش‌آموز ابتدایی در آن مشغول آموختن قرآن بودند. ملای مکتب‌شان خانم جوانی بود. گفت در مکتبخانه بچه‌ها خوشنویسی، قصه‌خوانی، ادبیات فارسی، زبان عربی و قرآن می‌آموزند.

در حالی که وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده ۴۰ درصد دانش آموزان پایه پنجم نوشتن و روخوانی نمی‌دانند، بچه‌مکتبی‌های هفت و هشت ساله را دیدم که قرآن را به زیبایی می‌خواندند و خواندن فارسی را خوب می‌دانستند. 

گزیر روستای صلح است. مردم این روستای  باستانی که زبان فارسی پهلوی میانه و گویش برکه دارند، در صلح و صمیمیت بی‌نظیرند. هنوز نزاع محلی و خونریزی در آن رخ نداده است. شش هزار نفر که همه خویشاوند و آشنایند و کشاورز، کمبود آب هم دارند اما هرگز به جان هم نیفتاده‌اند.

دهیاران و شورای ده به گفته خودشان صدها ساعت گفتگو و تحقیق کرده بودند و فهرستی از آسیب‌های اجتماعی ده‌شان را برایم خواندند تا مشورت بگیرند. حدس می‌زنید آسیب‌ها چه بودند؟ فقر، فحشا، خودکشی، نزاع، خشونت، سرقت، ناامنی، بیکاری و ...؟ خیر. هیچکدام.

 بگذارید فهرست آسیب‌ها را به ترتیب اولویت برایتان عینا نقل کنم.

۱- شب بیداری 

۲- استفاده از الفاظ نامناسب در گفتگوی محاوره‌ای 

۳- چگونگی مدیریت سرمایه‌های مازاد 

۴- عدم رعایت نظافت شهری 

۵- آیا درآمد غیرفعال باعث معضلات اجتماعی می‌گردد؟ 

۶- عدم درک متقابل بین فرزندان و اولیا

۷- عدم اجرای قانون رانندگی 

۸- راهکار در امان ماندن از آسیب‌های فضای مجازی

این فهرست البته گویا نیست. منظورشان از شب‌بیداری این است که خانواده‌ها تا دیر وقت دور هم‌اند و شب‌نشینی‌ها طولانی است. عدم اجرای قانون رانندگی‌شان هم جالب است. در حالی روستا مملو از اتومبیل است که پلیس و سیستم راهنمایی و رانندگی ندارند. تصادف حادثه‌ای نادر در آنجاست. اما اخیرا دو تصادف رخ داده و مردم هم نگران شده‌اند. در گزیر طلاق بسیار به ندرت اتفاق می‌افتد و رشد جمعیت بسیار بالاست. سال ۹۵ حدود چهار هزار نفر و الان بیش از شش هزارند. مهاجرپذیر هم نیست.

گزیری‌ها مزایای سنت و مزایای تجدد را گرفته و با هم تلفیق کرده‌اند. بناها، فضای روستا، داخل خانه‌ها و همه چیز مجهز به فناوری‌های روز است. آب، برق، گاز و ارتباطات مدرن دارند. کوچه‌ها آسفالت و بناها از سیمان و آهن و زیبا ساخته شده‌اند. 

امام جمعه‌شان، جناب شیخ سید محمد زارعی، مردی مردمدار، باسواد، خوش‌بیان، محبوب و معتمد مردم و بسیار خاکی است. در نماز جمعه‌اش تقریبا همه مردم حاضر بودند.درباب خونگرمی و مهمان‌نوازی و ادب‌شان نیازی نیست چیزی بگویم. جنوبی‌ها و فرهنگ‌شان شهره آفاق‌اند. 

البته، طوفان مصرف‌گرایی، تخریب محیط زیست و بحران‌های فرهنگی ناشی از گسترش و نفوذ رسانه‌ها و مجازی شدن، کم کم در حال رسیدن به گزیر است. اگر حساس و هشیار نباشند شاید دو سه دهه دیگر گزیر هم ناگزیر و مثل هزاران روستای دیگر درگیر بحران و حتی ویرانی شود.

خودشان هم نگران همین بودند. سید احمد زارعی و بزرگان گزیر می‌کوشند از راه آموزش و کتاب و کتابخوانی و ایجاد گفت و گو از بروز فاجعه پیشگیری کنند. نمی‌دانم پیروز می‌شوند یا نه اما گزیر فعلا در پرتو فرهنگش ماندگار و دوست‌داشتنی است. 

شما چه پیش‌بینی می‌کنید؟