جایگاه مدرسه طبیعت در نظام آموزشی ایران کجاست؟

* جایگاه مدرسه طبیعت در نظام آموزشی ایران کجاست؟* 

 * عبدالحسین وهاب زاده بنیانگذار مدرسه طبیعت در ایران: دیوارها را بردارید تا کودکان به طبیعت بازگردند* 

 _ ابراهیم جعفری_ 

 _ دهکده جهانی_ 

 _@dehkade_jahan_ 

 بیش از پنج دهه است که گروه کثیری از دانش آموختگان رشته های مرتبط با علوم زیستی در سراسر کشور با کتاب های *استاد عبدالحسین وهاب زاده* ، پیوندی جدانشدنی دارند؛ مردی که حاصل همه عمرش در گردآوری و ترجمه نزدیک به ۳۰ عنوان کتاب مرتبط با بوم شناسی و رفتارشناسی برای دانش پژوهان خلاصه شده است.

 بعد از این که کتاب *«کودک و طبیعت»* او عنوان نخست کتاب سال محیط زیست ایران را از آن خود کرد، در شانزدهمین دوره اعطای جایزه ترویج علم ایران، به پاس ۴۰ سال تدریس و پژوهش و ترجمه در حوزه علوم زیستی جایزه انجمن ترویج علم ایران را نیز دریافت نمود. دریافت جایزه ملی محیط زیست در سال ۱۳۸۴، جایزه مهرگان علم در سال ۱۳۸۵ و جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال های ۷۵ و ۸۹ تنها بخش کوچکی از کارنامه علمی و زیست محیطی اوست؛ اما آنچه باعث شده این بوم شناس به عنوان یکی از موثرترین فرهیختگان محیط زیست کشور در سال های اخیر بدرخشد، تلاش  او برای *تاسیس مدرسه طبیعت* در ایران بود که در سال ۱۳۹۳ با افتتاح نخستین مدرسه طبیعت در مشهد با عنوان *«کاوی کنج»* سرانجام به بار نشست و با گذشت زمان مدارس طبیعت دیگری نیز با تلاش و آموزه های این بوم شناس در شهرهای دیگر آغاز به کار کرد. 

 * تجربه کار با کودکان چنان برای این بوم شناس خوشنام کشورمان جذاب و موثر بوده که می گوید: «شاید بهتر بود از ابتدا به جای تمرکز بر بزرگسالان، همه تلاشم را بر کودکان معطوف می کردم، چرا که در کودکان می توان عشق به طبیعت را پرورش داد؛ اما به بزرگسالان تنها می توان آموزش محیط زیست داد نه عشق به طبیعت را».* 

 *مهندس محمد درویش* کنشگر فعال محیط زیست در یادداشتی با عنوان *«وهاب زاده ؛ منادی اخلاق در زمین ایرانی»* آورده است: « *نود سال پیش، آلدولئوپلد، اکولوژیست نامدار امریکایی در رساله مشهورش ( اخلاق زمین) پرده از واقعیتی برداشت که تا آن زمان به ندرت دانشمند یا فیلسوفی به آن پرداخته بود.* 

 موجی که لئوپلد در زمین به راه انداخت، تا همین لحظه گرم و جوشان، همچنان به حیات خود ادامه داد؛ آن گونه که اینک از مکتبی سخن می رود که نامش را *اخلاق زیست محیطی* می نامند و هزاران اندیشمند در سراسر جهان با گرایش های فکری و عقیدتی گوناگون از محتوای آن تمام قد حمایت کرده و در بسط آموزه هایش می کوشند. 

 *از این منظر، استاد عبدالحسین وهاب زاده را شاید بتوان لئوپلد ایران نامید؛ مردی که تقریبا تمامی زندگی اش را صرف ریزش بارشی فکری در سپهر محیط زیستی فلات ایران کرده تا ساکنانش را زنهار دهد: آن گونه که اینک با زمین و زیست مندان گیاهی و جانوری اش رفتار می کنید، نه تطابقی با آموزه های مدرن بوم شناسی امروز دارد و نه حتی زیبنده مردمانی است که از بستر فرهنگی شان، فرزانگانی چون فردوسی، ابوالحسن خرقانی و وحشی بافقی را به دنیا معرفی کرده است؛ هم آنانی که به زیباترین و اثرگذارترین شکل ممکن خوانندگان خویش را خواندند که ما درخت افکن نه ایم! آنها گروه دیگرند...* 

 *وهاب زاده امروز به صراحت می گوید: *«اگر آن همه وقتی را که صرف آموزش مستقیم مفاهیم محیط زیستی به جوانان دانشجوی ایرانی کردم، صرف بالندگی و آفرینش عشق، شعور و فهم بوم شناختی در کودکان ایرانی می کردم، حاصل کار اینک خیلی بیشتر از امروز هم به نفع من، هم به نفع آنها و هم به نفع ایران عزیز بود.»* 

را

 نمونه عملی این اقدام را می توان در پروژه آموزشی *دفترچه خاطرات مسیر سبز در ژاپن* دنبال نمود. 

این پروژه را سازمان *«گربن کراس ژاپن»* اجرا می کند و *هدف آن آموزش زیست محیطی به دانش آموزان ابتدایی است.* در این برنامه دانش آموزان تجربه های حفاظت از محیط زیست در دفترچه هایی ثبت می کنند. با این رویکرد، جوامع محلی، دانش آموزان، معلمان و خانواده ها بیش از گذشته درگیر مسئله حفاظت از محیط زیست می شوند.

 *این برنامه موفق شده تا حس مسئولیت زیست محیطی را در میان کودکان شرکت کننده به میزان قابل توجهی تقویت نموده، موجب رشد تفکر انتقادی در قبال مسائل طبیعت گردد و به شکل گیری رفتارهای پایدار در زندگی کمک کند تا کودکان یاد بگیرند چگونه تصمیم گیری های خود را با حفاظت از محیط زیست هماهنگ کنند.* 

 *بر اساس نظریه های ژان پیاژه روانشناس مشهور سوئیسی، کودکان در دوران ابتدایی زندگی، توانایی یادگیری و درونی سازی مفاهیم بنیادی را دارند و آموزش محیط زیست در این دوران می تواند به شکل گیری رفتارهای مسئولانه و پایدارشان در طول زندگی کمک کند.* 

 * استاد اینک به مدرسه طبیعت روی آورده است؛ زیرا معتقد است که آینده در گرو برگرداندن کودکان به طبیعت است.* 

 *پایداری و تماشای تحقق آرزوی سبزش برای کودکان امروز ایران را از پروردگار مهربان خواستاریم.*