فرازهایی از حیات پربار دکتر کاظم معتمدنژاد

 دکتر قادر باستانی، نویسنده و مدرس علوم ارتباطات اجتماعی، ۲۹ سال پیش در پاییز ۱۳۷۰، زمانی که دانشجوی رشته ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی بود،  مصاحبه ای را به عنوان کار عملی درس روزنامه نگاری تخصصی با دکتر کاظم معتمدنژاد انجام داد. از آنجا که این مصاحبه دربردارنده  نکته های تازه ای است، بخش هایی از آن را به مناسبت هفتمین سالگرد درگذشت پدر علوم ارتباطات اجتماعی ( ۱۴ آذرماه ۱۳۹۹ ) بازنشر می دهم.
 
 بچه ها دوستش دارند. صمیمی است. تاکنون سابقه نداشته سر کلاس خود حاضر نشود؛ زیرا صحبتش شیرین است.  دانشجویان فرانسوی اش می گویند او حافظه ای عجیب دارد، چرا که اعداد و ارقام و تاریخ دقیق ایام گذشته را همیشه در ذهن خود حفظ می کند. قرارهایی را که با دانشجویان، استادان و دوستان خود می گذارد، تا هفته ها بعد در خاطر دارد. اساس زندگی اش را مطالعه تشکیل می دهد. تنها در اوقات کار و استراحت است که مطالعه او متوقف می شود.
 
 بزرگترین آرزوی استاد این است که فرصت بهره گیری از مطالعات خود را داشته باشد و بتواند آگاهی های به دست آمده اش را از طریق کلاس های درسی و کتاب ها و مقاله ها، به جوانان، دانشجویان و جامعه علمی کشور منتقل نماید. علاقه خاصی به میهن خود دارد. دلسوز است و چون شمع خود را وقف روشنایی جامعه نموده و از این رو چهره ای استثنایی است.

 دکتر معتمدنژاد هنگام سرپرستی سرویس خارجی روزنامه کیهان، در سال های ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۹ خدمات شایسته ای به جامعه روشنفکر آن زمان ارائه داد. وی می گوید: در دوره خفقان بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، در سرویس اخبار و مقالات خارجی روزنامه کیهان، گروهی بودیم که از طریق ترجمه بعضی از مقالات، توانستیم در جامعه ایران تاثیر بگذاریم. در آن زمان تهیه کردن مقاله درباره پاتریس لومومبا و فیدل کاسترو عملی انقلابی بود.

 استاد در سال های مذکور درباره رویدادهای مهم بین المللی تفسیر سیاسی می نوشت و سلسله مقالاتی نیز در مورد مبارزات استقلال طلبانه کشورهای جهان سوم ارائه می داد که در میان آنها مجموعه مقالات «لومومبا...» تاثیر به‌سزایی در قشر روشنفکر آن زمان گذاشت.

 به دنبال انقلاب کوبا در سال ۱۹۵۶ مجموعه مقاله هایی از ژان پل سارتر، نویسنده معروف فرانسوی، درباره بازتاب این انقلاب در آمریکای لاتین انتخاب نمودم و از آقای جهانگیر افکاری خواهش کردم که مقاله را ترجمه کند و خودم عنوان «جنگ شکر» را روی مقالات گذاشتم که به صورت پاورقی در کیهان منتشر شد. آقای افکاری بعد آن را به صورت کتاب انتشار داد که چندین بار تاکنون چاپ شده است.

دکتر معتمدنژاد، از معدود استادانی بود که بعد از انقلاب در دانشکده علوم ارتباطات باقی ماند؛ زیرا اغلب استادان به خارج از کشور مهاجرت کردند. وطن دوستی استاد و علاقه بیش از حد به بالا بردن توان آموزشی جامعه، مانع از اقامت دائمی او در فرنگ شد.

 وی می گوید: بر خلاف آنها که رفتند و ماندند، من رفتم؛ اما برگشتم. از اقامت های خود بهره برداری کردم و در طول تدریس و تحقیق در دانشگاه پاریس و دیگر دانشگاه های فرانسه، زمینه های مطالعاتم را فراهم نمودم؛ اما بیشتر برای میهن خودم بهره برداری کردم. بیش از یک نیم سال تحصیلی در آنجا نمی ماندم و در فاصله سال های ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۸، نیمسال اول را در تهران و نیمسال دوم را در پاریس تدریس کردم.

 استاد در مورد کسانی که در فرنگ ماندند، می گوید: آنان تحت تاثیر شرایط مختلفی قرار گرفتند؛ من شخصاً با علاقه ای که به فرهنگ و کشور خودم داشتم، فکر کردم در اینجا موثرتر هستم و مفیدتر واقع می شوم.

 استاد می گوید: در ایران هویت خود را دارم.  به همین جهت نیز در فرنگ به من در مقایسه با کسانی که آنجا مانده اند، احترام بیشتری می گذارند؛ چون آنان به نحوی خارجی یا... تلقی می شوند؛ در حالی که مرا به عنوان کسی که در جامعه خودش مورد احترام است، نگاه می کنند. اکنون با آنکه مانند سال های پیش برای دوره‌های نیمسال تحصیلی با دانشگاه پاریس همکاری نمی کنم، در دوره های چندهفته ای، به صورت فشرده برنامه های قبلی را دنبال می نمایم.

 استاد همیشه در زندگی امیدوار و پراشتیاق است. در زمان انقلاب وی در زمره امضاکنندگان اساسنامه «انجمن دفاع از آزادی مطبوعات» بود. در آن موقع ایشان تنها امضاکننده ای بود که مسئولیت اداری – ریاست دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی – را بر عهده داشت.
وی در این مورد می گوید: " من به پیشرفت انقلاب امیدوار بودم و پس از پیروزی انقلاب، آن خوشبینی را ادامه دادم و ماندم و خدمت کردم و خیلی هم با ذوق و شوق این خدمت را به انجام رساندم."

  اکنون که ۷ سال از فقدان این انسان بزرگ‌ را پشت سر گذارده ایم، به روان تابناکش سلام می فرستیم.

                   یاد و نامش گرامی باد