پیوند هندسه و ادبیات در شعر خیام

*پیوند هندسه و ادبیات در شعر خیام* 

    *به مناسبت ۲۸ اردیبهشت روز بزرگداشت* 

                                                  ✏ ابراهیم جعفری

 دهکده جهانی

@dehkade_jahan

از قدیم و ندیم بین زنگ ادبیات و هندسه جدال و ستیزی بوده؛ از این رو گاه درس یا همان زنگ هندسه ، در اشعار و ترانه های معاصر نکوهش شده است و این در حالی است که در *شعر خیام* میان شعر و ریاضی و به تبع آن هندسه، پیوند گسترده و عمیقی وجود دارد. آن گونه که

 می توان گفت تنها یک ریاضیدان و یک اخترشناس می تواند چنان رباعی هایی بگوید، *اگر در اشعار خوب نیما همیشه جغرافیا حضور دارد، در ترانه های خیام هم همواره شاهد حضور پررنگ دانش نجوم هستیم.* در ذهن او جهان پیوسته در حال چرخش و حرکت است. او این فرآیند را می بیند و زاده شدن و مرگ ما را هم برآیند آن می داند. او این ها را تنها در کتاب ها نخوانده تا از یاد ببرد.

برای خیام، شعر و دانش نه تنها دو ساحت جدا از یکدیگر نیستند، بلکه درست این است که بگوییم این دانش اوست که باعث می شود وی جهان را آن گونه ببیند. اگر آن دانش نبود، این ترانه ها هم نبودند. از این رو خیام غیرمستقیم درس ریاضی و زنگ هندسه را می ستاید و *شعر او پیوندی است میان زیبایی، روشنی و شاعرانگی «ماه» با معادله های دشوار، پیچیده و عالمانه ریاضی* :

 *این چرخ فلک که ما در او حیرانیم* 

 *فانوس خیال از او مثالی دانیم* 

 *خورشید چراغ دان و عالم فانوس* 

 *ما چون صوریم کاندرو گردانیم*